Maden patronu kârını 5’e katladı

Maden şirketleri düşük işçi ve iş güvenliği maliyetleriyle kârına kâr katarken, sektörde yetersiz iş güvenliği tedbirleri nedeniyle işçi ölümlerinin önüne geçilemiyor. Borsaya açık şirketlerin bilançolarına göre halka açık şirketlerin ilk çeyrekte toplam kârı yüzde 4 civarında olurken maden şirketlerinde kârlılık yüzde 22’ye ulaştı. Türkiye’nin en büyük maden faciasının yaşandığı Soma Madeni’nin sahibi Soma Holding Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gürkan’ın iki yıl önce Hürriyet’e verdiği röportajda söylediği ve çok tartışılan “Türkiye Kömür İşletmesi Soma’da kömürü kendisi çıkarırken tonunu 130- 140 dolara mal ediyordu. Biz ihaleye girip tonu TKİ’ye yüzde 15’lik rödovans payı dahil 23.80 dolara çıkarma taahhüdü verdik” sözleri, gözleri sektördeki kazanç-maliyet eksenine yeniden çevirdi. Geçen hafta borsadaki şirketlerin ilk çeyrek bilançoları tamamlandı. Buna göre borsadaki tüm şirketlerin kârı yüzde 4 olurken, maden şirketlerinin kârı bu oranı 5.5 katına ulaştı. Borsadaki maden şirketlerinin bilançolarına göre sektördeki firmaların net kâr marjı oldukça yüksek ve düşük maliyetleriyle kârlılıklarını artırıyorlar. Üç aylık verilere göre borsadaki 343 sanayi ve hizmet şirketinin toplam satış geliri 127 milyar TL, kâr rakamı 5.4 milyar TL. Buna göre firmaların yılın ilk çeyreğindeki ortalama net kâr marjı yüzde 4.2 oldu. Aynı dönemde maden şirketlerinin satışları 993 milyon TL’yi buldu. Gerçekleşen kâr ise 221 milyon TL’ye ulaştı. Bu da maden firmalarının ortalama kâr marjının yüzde 22.3’e yaklaştığını gösteriyor.

Özelde ölümler 7 kat daha fazla

Genel Maden-İş Sendikası’nın araştırmasına göre, 2000-2012 yılları arasında Türkiye’nin en büyük kömür havzası olanZonguldak havzasında işletilen özel madenlerdeki ölüm oranı, kamunun işlettiği madenlerden 7 kat fazla çıktı. Araştırmada şunlara dikkat çekildi:4 2002-2012 arasında özel sektörde 100 bin ton başına düşen ölüm oranlarında azalma yaşansa da, Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) işletmelerinde denetimler ve kâr odaklı olmayan üretim anlayışı nedeniyle ölüm oranları daha az yaşanıyor. 4 Kamuda 100 bin tonluk kömür üretimi başına 0.24 işçi ölümü yaşanırken, bu oran özel sektörde 1.66’ya çıkıyor. 4 Bölgedeki denetimsiz kaçak kömür işletmelerinde yaşanan ölümler de dikkate alındığında aradaki fark daha da büyüyor. Özel ve kaçak işletmelerdeki ölümler kamudaki ölümlerin 12 katını buluyor.