Kümes yasağı mahkemelik...

Bazıları tavuk sever, horoza âşıktır. Tüyüne, civcivine, sesine, ötüşüne, gıdaklamasına, yumurtasına, hele horozun efelenmesine hayrandır. Emeklilik günlerine ait kümes hayalleri, daha memuriyetin erken zamanlarında kurulur. Horozun uzun uzun ötüşten sonra birden feylosof olmaya karar vermiş gibi kenara çekilip derin düşüncelere dalması da anlamlı bulunur. Fakat tavuğa, horoza âşıkların Kanada’da hiç şansı yok!

Burada emekli kümesi kurmak isteyenler boşa zahmet etmesin: Kanada’da arka bahçede-backyard kümesine müsaade verilmiyor. On eyalet ve 3 bağımsız bölgeden oluşan dev ülkenin hemen tamamında tavuk yasağı sürüyor; kümes hayvanları ancak çiftlikte serbest. Bu yüzden kent ve kasabalarda evin arka bahçesine kümes kurup yumurta elde etmesi vatandaşa haramdır. Yasa koyucunun elbette bir bildiği var, her şeyden evvel çevre sakinlerinin huzuru düşünülüyor. Zira sabahın köründe Ü-üürü-üüü diye öten civanmert horozla baş etmesi kolay değildir.

Ayrıca bulaşıcı hastalık gibi kaygılar da yasağın gerekçesidir. Fakat karşı taraf, yani tavuk âşıkları meseleyi insan hakları düzeyine kadar tırmandırıp yasaya muhalefet gösterir. Birkaç yıl önce, Calgary kentindeki bahçeli evinde kamuflaj altında tuttuğu kümese Belediye zabıtasının baskın yapıp, o sabah yumurtlanmış 6 adet yumurtaya el koyarak, bir de tavukları oradan almak bir yana dursun, üstüne 2 bin dolar ceza kesmesiyle başlayan dava, geçenlerde, nihayet belediye aleyhine sonuçlandı. Zabıtadan davacı tavuk âşığı, horoz düşkünü emekli subay Paul Hugges bununla yetinmeyip, işi bir de insan hakları düzeyine taşıdı.

200 bin saklı tavuk

O dava, şimdi, federal mahkemededir ve muhtemelen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kadar uzayacak görünüyor. Savaş gazisi emekli subayın maaşıyla geçinemediği, protein ihtiyacı yüzünden tavuk beslediği, elinden alınmış kümes hayvanları nedeniyle açlık seviyesine düştüğü, hasılı insan hakları kapsamına girdiği iddiası var!

Dayandığı madde yabana atılır gibi değil: BM tarafından kabul görmüş İnsan Hakları Beyannamesi’nin 25. maddesi, tavukları kurtarmaya yetecektir. Bu dava Kanada’da tek değildir, birçok örneği var. Salt Alberta eyaletinde, tahminlere göre, 200 bin civarında saklı tavuk bulunuyor. İllegal tavuklar, evlerin bodrumuna gündüz kapatılıyor, geceleri havalanmaya çıkıyor...

Petrolden başka bir şeyi olmayan Edmonton kentinin üniversitesi için geçen 5 yılda, kümes tanışıklığımız, komşu evdeki emekli tarım profesörü ve lise edebiyat hocası eşinin, Flicker ailesinin sayesinde oldu. 109. Cadde’yle kesişen 73. Avenü’de, o vakitler kirada olduğumuz evin komşusu Flickerların çiftlik benzeri küçümen köy evi vardı, fakat sürekli orada yaşamadıklarından tavukları bir kamyonetin arkasında, kente kışın getiriyor, yazın tekrar köye gidiyorlardı. Kışın uzun günlerinde tavuklar evin bodrum katında betonu eşeliyor, horoz sıkıntısından yerle bitişik camlara tırmanıyordu.

Uzun zaman bu gerçeği bizden sakladılar; taa ki güvenimizi kazanana dek. Sonra, bir gün, Bay Flicker bana tavuk cennetini gösterdi. Kokudan içeri girmesi mümkün değildi, tavanlarına kadar tavuk dışkısıyla doluydu. Boşuna değildi, yaşlı Flicker’lardan duyulan koku; biz, bir düzine kediye ve birkaç köpeğine yoruyorduk.

Engele rağmen, Kanada’nın bazı yerleri istisna olmakla beraber, tavuk aşkı yine de devam ediyor. Saskatchwan eyaletinde yaşayan Walter Tomlinson’un tavuk inadı yüzünden 6 ay hapis cezası almasına kadar birçok dava açılıyor, kapanıyor, tavuklar gıt gıt gıdak yapıyor, horozlar ötüyor.

Denizli horozuna ait türküde geçen sevimli sözleri eski komşum, geçenlerde kalp ameliyatıyla hayata veda ettiğini sonradan duyduğum Bay Flicker’a, sululuk yaparak, “Geh bili bili, çilli de horozum” diye mısra mısra İngilizceleştirmiştim; bir şey anlamadı. Fakat, türkünün, “Horozumu uçurup kaçırdılar, suyuna da pilav pişirdiler...”, yani kestiler yediler diye devam eden sözlerini aktardığım vakit suratı bir asılmıştı; anlatamam... Hasılı diyeceğim şu ki, horozunuzu alıp buralara gelmeyin, kümesi zabıta tarafından mühürleniverir.

msenol34@yahoo.com