Köşk'ün by-pass formülü

Başbakan Tayyip Erdoğan’ın anayasa konusundaki “zaman sıkıştırması” ve “BDP ile ittifak” açıklamalarının yankıları sürerken, AKP’den yeni anayasanın oylaması konusunda “radikal” bir öneri geldi.

AKP’li Ahmet İyimaya, anayasa değişikliği önerisinin Meclis’te görüşülmesi ve yasalaşması süreciyle ilgili Hasan Celal Güzel’in sahibi olduğu “Yeni Türkiye Dergisi”nde bir makale kaleme aldı. İyimaya’nın önerilerini, AKP yönetiminin önümüzdeki günlerde tartışmaya açması bekleniyor. Yeni anayasanın “kurucu iktidar” yetkisi ile yapılmasını öneren İyimaya, formülünü şöyle anlattı:

• Taslağın tabi olacağı hukukun üretimine yön verecek temel dinamikler bellidir. Bunlar, “yürürlükteki anayasanın ilgası ve yeni anayasa yapımı noktasındaki partilerin ortak iradesi”, “uzlaşma kurumunun mahiyeti” ve “asli kurucu iktidar yetkisi”dir.

• Asli kurucu iktidar, yürürlükteki anayasa dahil, kurulu hukukla hiçbir şekilde bağlı değildir. Büyük zorluklarla üretilen uzlaşma metnini, kurulu hukukun usul labirentlerine feda etmek, kurucu iktidar felsefesine ve işin mahiyetine ters düşer. Kurucu iktidar, teklifin mahiyetini esas alarak, tabi olacağı hukuku, Meclis kararı ile üretme kudretini haizdir.

• Kurucu iktidar, Anayasanın 175’inci maddesinin çizdiği hiçbir usul şartına bağlı değildir. Bu konudaki usulü de kendisi üretir. Sözgelimi, açık oy, niteliksiz çoğunluk, tek müzakere gibi kolaylıklar, usul kararında öngörülebilir. Yeter ki mutabakat ilkesine sadık kalınsın.

• Anayasaya meşruiyet sağlayacak olan, yapım sürecindeki demokratiklik (katılım potansiyeli ve toplumsal talep ve tartışma evreleri dahil) ve halkoylamasıdır. Halkoylaması, az da olsa aksine örneklere rağmen yeni anayasa için bir varlık şartıdır.

• Halkoylaması ile kesinleşen anayasanın anayasa yargısı denetimine tabi olamayacağı açıktır.

• Halkoylamasının kabul ile sonuçlandığı anda, yürürlükteki anayasa, ilgaya uğramakta, eski anayasa adı ile tarih malzemesi haline dönüşmekte ve bir bütün olarak uygulama yeteneğini yitirmektedir. Anayasa Mahkemesi, mülga hukuktan yetki üretemez. Ayrıca bu halde yeni anayasanın hangi anayasal ilkelere aykırı olacağı yönünde bir ölçü norm da kalmamış olmaktadır.

İyimaya, mevcut anayasanın değiştirilemez maddelerinin yeni anayasanın da ilk 4 maddesini olması önerisine yer verirken, komisyon çalışmalarında “makul süre” tavanına da yaklaşıldığı görüşüne yer verdi.