Hükümet 1.5 yıl oyaladı 'Cazibe'den vazgeçti

Yatırımcıların 1.5 yıldır beklediği Cazibe Merkezleri Programı’nda tabir yerindeyse dağ fare doğurdu.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yer alan görece az gelişmiş 23 ilde gerçekleştirilecek yatırımları cezbetmeyi amaçlayan Cazibe Merkezleri Programı (CMP) kapsamında desteklenecek sektör ve iller bazında destek miktarları belirlenerek Resmi Gazete’de yayımlandı. Program yatırımcıyı hayal kırıklığına uğratırken uzun yıllardır var olan 6. Bölge Teşviklerine dönüldü. 6. Bölgede 15 olan il sayısı 23’e çıkarıldı ki bu durum Şırnak, Hakkari, Bingöl gibi geri kalmış illerin Malatya, Şanlıurfa gibi iller karşısında yatırım çekmesini imkansız hale getirdi. Doğu ve Güneydoğu’daki iş insanlarına göre 1.5 yıl heba oldu, beklentiler boşa çıktı. Yeni programda nasıl bir uygulama olacağı konusunda da ciddi belirsizlikler var. Gelecek yıllar da heba edilecek endişesi oluştu.

Yatırımlar askıda

Yatırım için başvurular umduklarını bulamayacak ve yatırımlarını askıya alacak. Sadece Diyarbakır’da CMP’den yararlanmak için 373, Van’da ise 200’ü aşkın yatırım başvurusu olmuştu. Bu yatırımlar hayata geçseydi milyarlarca liralık yatırım yapılacak ve binlerce kişiye istihdam sağlanacaktı. Ancak şimdi bunların büyük bölümü askıya alınacak.

15 Temmuz darbe girişimi sonrası getirilen Olağanüstü Hal’in (OHAL) kapsamında 22 Kasım 2016 tarihinde toplanan Bakanlar Kurulu’nda Başbakan Binali Yıldırım’ın müjdesini verdiği Cazibe Merkezleri Programı’nın uygulayıcı otoritesi de Kalkınma Bakanlığı’ndan alınarak Ekonomi Bakanlığı’na verildi.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Başkanı Ahmet Sayar, sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada, “Maalesef sesimizi duyan olmadı. 4. ve 5. Bölgeden bazı İllerinin 6. Bölge illerine dahil edilmesini görünce, bu program olmayaydı daha iyi olurdu sonucunu çıkarıyorum. Bir buçuk yıl boşa geçti. 6. Bölge teşviklerinden faydalanan il sayısı 15’ten 23’e çıktı. 6. Bölge teşvik desteklerine sınırlı enerji desteği veriliyor. Diyarbakır için minimum yatırım tutarı 500 binden 5 milyon TL’ye çıkarıldı” ifadesini kullandı.

Her şey belirsiz Van Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, 1.5 yılın boşa geçtiğini vurgulayarak şu değerlendirmeyi yaptı: “Geçen zaman aleyhimize işledi. Mevcut ne kadar başvuru oldu bunların ne kadar yatırıma dönüşecek, devletin söylediği 1.7 milyar liralık kaynak kullanılacak mı, Ekonomi Bakanlığı nasıl devreye girecek, mevcut yatırımlar nasıl etkilenecek bunlar hakkında hiç bir bilgiye sahip değiliz. Bu konuda bir öngörümüz de yok. CMP ilk açıklandığı haliyle devreye girseydi yatırımlar gelirdi. Şu anda Van için 200 başvuru var ama bunların çok azı devreye girer. Yerel aktörler teşvik sisteminin ve CMP’nin hiç bir sürecine dahil edilmedi.”

EN UMUTSUZ İLLER DOĞU’DA

Bütün “Teşvik ve Cazibe Merkezleri” açıklamalarına rağmen, Batman yüzde 23.4, Mardin yüzde 20,6, Siirt yüzde 20.5, Şırnak yüzde 20,1, Diyarbakır yüzde 18.7 ile işsizlik oranı en yüksek iller arasında. En umutsuz iller arasında yüzde 36 ile Diyarbakır ilk sırada, Tunceli yüzde 32.8 ile ikinci sırada bulunuyor.

OHAL’de kimse yatırıma gelmez

Diyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği (DİSİ- AD) Başkanı Burç Baysal, mevcut siyasi şartlarda yatırım yapmanın mümkün olmadığına dikkat çekerek, “Siyasi otoritenin demokratik açılım yönündeki açıklamaları en azından Cazibe Merkezlerinden daha fazla etkili olacak. OHAL koşullarında büyük yatırımların yapılması mümkün değil. Şırnak ile Malatya’yı aynı kefeye koyan bir programda kimse Şırnak’a yatırıma gitmez” diye konuştu.

Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yer alan Bakanlar Kurulu kararına göre, CMP kapsamında desteklenecek imalat sanayi yatırımları için, Tunceli, Bayburt, Ardahan, Gümüşhane, Iğdır, Erzincan illerinde 2 milyon TL, Hakkari, Bingöl, Kars, Siirt, Bitlis, Muş ve Şırnak illerinde 4 milyon TL, Ağrı, Batman, Elazığ, Adıyaman, Erzurum, Malatya, Mardin, Van, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde 5 milyon TL tutarında asgari yatırım şartı aranacak. Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanabilmek için çağrı merkezi yatırımlarının asgari 200 kişilik istihdam sağlaması, veri merkezi yatırımlarının ise asgari 5 bin metrekare beyaz alan içermesi gerekiyor. Desteklenmesi uygun görülen yatırımlardan enerji desteği içerenlerin, işletmeye geçilmesi sonrasında gerçekleşen sabit yatırım tutarının yüzde 25’ini aşmamak üzere aylık elektrik enerjisi giderinin azami yüzde 30’u üç yıl süreyle işletme bazında 10 milyon liraya kadar karşılanabilecek.

Başbakan söz vermişti

Başbakan Binali Yıldırım tarafından 24 Ocak 2017’de detayları duyurulan Cazibe Merkezleri Programı’nda, ön taleplerin alındığı 28 Kasım 2016-11 Ocak 2017 döneminde 23 il için bin 200 müracaat yapıldığı, toplam yatırım tutarının 19 milyar 600 milyon lira ve öngörülen istihdamın da 112 bin 400 kişi olduğunu ifade edilmişti. Başbakan Yıldırım, yaptığı açıklamada, “Yatırım yapanlara ücretsiz danışmanlık hizmeti verilecek. İyi bir fizibilite, başarılı bir yatırım için olmazsa olmazdır. Dolayısıyla fizibilite hazırlanması, gerekli ön projelerin yapılması için istenen danışmanlık hizmetini biz karşılayacağız. Ayrıca yatırım için yer vereceğiz. Yatırım için sıfır faizli yatırım kredisi verilecek. Faiz oranı indirilmiş işletme kredisi verilecek. Diyelim ki faiz oranı 10’sa yarısını devlet karşılayacak, KOBİ’lere uygulanan sistem gibi. Üretim tesislerini büyütmek, yenilemek, işini geliştirmek isteyenlere de ayrıca destek verilecek” demişti. Başbakan aynı toplantıda “Desteğin verileceği yer Kalkınma Bakanlığı. Burada milletin huzurunda söz veriyoruz” ifadesini kullanmıştı.