Fosil çağı kapandı

Dünya Enerji Birliği Başkan Yardımcısı ve Marmara Üniversitesi Enerji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tanay Sıtkı Uyar, “Türkiye 2023 yılında tümüyle yenilenebilir enerjiye geçebilir” görüşünde. Daha da ötesi, “Nükleer zaten bitti. Fosil çağ da kapandı. Eğer Türkiye gerçekten enerjide dışa bağımlı olmaktan kurtulmak istiyorsa, bunun yolu yenilenebilir enerjiden geçer” diye konuşuyor.

Dünyada bir temiz enerji devrimi süreci yaşandığını vurgulayan Prof. Dr. Tanay Sıtkı Uyar’a yönelik sorularımız ve yanıtları şöyle:

- Temiz enerji devrimiyle neyi kastediyorsunuz?

Temiz enerji devrimimizin birinci unsuru, enerjinin etkin kullanımı. Bunu en yeni teknolojilerle yapabiliriz. Örneğin Avrupa artık yüzde 80 daha az elektrikle çalışan sanayii motorları kullanıyor. Bunlar Türkiye’de kullanılmıyor. Gelişmiş ülkeler, azgelişmişlere bir önceki teknolojiyi satıyorlar. Bu ciddi bir sorun. Buna biz neoliberal saldırı diyoruz. Türkiye var olan en yeni teknolojilere yönelmelidir. Çöp teknolojileri almamak lazım. Dünya mesela giderek LED ampuller dışındaki ampulleri yasaklıyor. Bizde hâlâ eski ampuller var.

Olmaz. Amerika’da 2014’te 80 milyon tane normal ampulü LED ampülle değiştirmişler. Böylece aydınlatma için elektrik talebi 10 misli azalmış. Bu çok önemli.

SIFIR ENERJİ EVLER

- Almanya yenilenebilir enerjide büyük atılımlar yapıyor.

Doğru. Üstelik Türkiye’nin rüzgâr ve güneşte sahip olduğu potansiyelin yarısı yok onlarda. Almanya 2050’de yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçmeye çalışıyor. Bunu planlarken aynı zamanda enerji tüketimini de yüzde 45 azaltmayı planlıyorlar. Enerjinin etkin kullanımı çok önemli.

- Enerjide kendi kendine yeten evler ne durumda?

Bu teknolojiler artık var. Türkiye’de mesela kentsel dönüşüm ile yapılan binaların “sıfır enerji” binaları olması lazım. Biz bunlara pasif binalar diyoruz. Standart şu; 50kW/ m2. Ev eğer 100m2 ise, yılda 5000kW/saat tüketmeli. Evi ona göre tasarlamak zorundasınız. Bu kadarla ev her işini yapmalı.

- Türkiye’de bir dairenin enerji tüketimi ne kadar?

Türkiye’de bir daire 300kW/ m2 enerji tüketiyor. Kabul edilebilirden 6 misli fazla enerji kullanılıyor yani. Sağlam izolasyonla işe başlamak lazım. Sonra, ısı pompaları çok önemli. Ama son teknoloji pompalar. Bunlar örneğin toprak ısısını kullanıp yazın serinlik kışın sıcaklık sağlayabilir. Pompanın ihtiyacı olan enerjiyi de çatıdaki 3-5 panelle sağlıyorsunuz. Dolayısıyla dışarıdan elektrik ya da enerji almıyorsunuz, hatta fazla enerji üretiyor, bunu da satıyorsunuz. Tabii akıllı bir şebekeniz varsa.

ŞEBEKENİN AKILLISI

- Akıllı şebekenin normal şebekeden farkı ne?

Öyle büyük 3000Mw, 1000Mw santrallarden gelen enerjiyi dağıtarak şebeke olmuyor. O şebeke konvansiyonel şebeke. Keban’dan alıyor enerjiyi İstanbul’a kadar taşıyor. Yolda kesiliyor, çöküyor, kayıplar oluyor. Yenilenebilir enerjide durum farklı. Küçük sistemler var. Enerjiyi olabildiğince yerinde tüketiyorsun. Evler çatılarında enerji üretecek ve depolayabilecek. Eğer akşam çok rüzgâr estiyse, o enerjiyi elektrikli arabalarda depolayıp, ertesi gün işe gittiğinde arabasındaki o enerjiyle işyerindeki buzdolabını çalıştıracak insanlar. Bu işler için akıllı şebekeler gerekiyor. Temiz enerji devrimi ancak bu şebekelerle mümkün.

- Elektrikli arabalar da bu devrimin parçası mı?

Elbette. Amerika’da geçen sene 300 bin tane elektrikli taşıt satıldı.

RÜZGÂR VE GÜNEŞ

- Yenilenebilir kaynaklarda maliyetler nasıl?

80’lerde 54 kw’lık rüzgâr tribünleri vardı. Kapasite hızla arttı. 2005 yılında 5 MW’lıklar çıktı. 5 MW’lık rüzgâr türbini 25 bin konutu, yani 100 bin kişiyi besliyor. 2011’de 6/7/8 MW’lıklar çıktı değişik firmalardan. Şu an 10MW’lıklar bekleniyor. 10 MW’lık yüz rüzgâr türbini, 1 nükleer reaktör kadar elektrik üretir. Rüzgar enerjisi 15 kuruşa satılıyor kW/saati. Yani ucuz. Amerika’daki rüzgâr enerjisi kurulu gücü 70GW. Türkiye’nin toplam kurulu gücü kadar. Yani 70 nükleer santralın ürettiği elektriği rüzgar santralından üretiyor Amerika. Güneş enerjisinde de benzer rakamlar var.

ÇED RAPORLARI

- Kimi rüzgar enerji projelerinde de ÇED raporları yapılmadığı için tepki topladı.

Düzgün ÇED raporları hazırlanmalı. Rüzgâr türbinleriyle en yakın ev arasında 400- 500 metre olmalı. Çünkü bu otomobil gibi bir motor. Kulenin üzerinde 70 desibellik bir gürültü var. Onun 45 desibele düşmesi lazım. Adam evinde uyurken kendini otobüste gibi hissetmemeli.

Dünyada şu anda 450.000 MW oldu. 450 GW. Nükleer santrallardan daha fazla kapasiteye ulaştı.