Eriyen buzullar yüzünden Dünya'nın ekseni kaymış

Yeni bir araştırmaya göre buzulların erimesi, 1990'lardan bu yana Dünya'nın dönme ekseninde belirgin kaymalara neden oldu. Bilim insanlarına göre bu, insanların gezegen üzerindeki muazzam etkisini gözler önüne seriyor.

Dünya'nın coğrafi kuzey ve güney kutupları, dönme eksenine göre belirleniyor. Dünya'daki kütlelerin gezegene dağılma şeklindeki değişimlerse bu eksenin ve dolayısıyla kutupların hareket etmesine neden oluyor.

Geçmişte kutuplardaki ve eksendeki kaymaya sadece okyanus akıntılarının ve Dünya'nın derinliklerindeki sıcak kaya tabakasının hareketi gibi doğal faktörler neden oluyordu. Ancak yeni araştırma, 1990'lardan bu yana okyanuslarda her yıl yüz milyarlarca tonluk buzun kaybolmasının, kutupların hareket etmesine sebebiyet verdiğini gösterdi.

Araştırmanın verilerine göre kutuplardaki kayma yönü, 1990'larda batıdan doğuya doğru çarpıcı biçimde değişti. Eriyen buzullar nedeniyle kutuplar, o dönemde 26 derece Doğu boylamına doğru ani ve hızlı bir sürüklenmeye maruz kaldı.

Daha yakın zamanlardaysa bu kayma hız kazandı. Hatta 1995'ten 2020'ye kadar ölçülen kayma hızı, 1981 ve 1995 arasındakine göre 17 kat fazlaydı. 1980'den bu yana kutuplar, yaklaşık 4 metrelik bir mesafe içinde hareket etmişti.

"NEDENİ BUZLARIN HIZLA ERİMESİ"

Araştırmanın başyazarı, Çin'deki Coğrafi Bilimler ve Doğal Kaynaklar Araştırma Enstitüsü'nden Shanshan Deng, "Küresel ısınma nedeniyle buzların daha hızlı erimesi, 1990'larda kutupsal kaymada görülen yön değişiminin en olası nedeniydi" diye konuştu.

NASA'nın 2002'de fırlattığı Grace uydusundan gelen veriler, 2000'li yıllarda buzul erimesindeki artışın kutupların hareketinde rol oynadığını ortaya koymuştu.

Ancak Deng'in çalışması, bu ilişkiyi uydunun fırlatıldığı tarihten öncesine dayandırarak literatüre büyük bir katkı koydu. Araştırma insan faaliyetlerinin neredeyse 30 yıldır kutupların yerini değiştirdiğini gösterdi.

Araştırmaya dahil olmayan, İsviçre'deki Zürih Üniversitesi'nden iklim bilimci Vincent Humphrey, hakemli bilimsel dergi Geophysical Research Letters'ta yayımlanan bulguları şöyle yorumladı:

"Buzulların erimesiyle meydana gelen kütle değişiminin ne kadar güçlü olduğu görülüyor. O kadar güçlü ki Dünya'nın eksenini değiştiriyor."

Şimdiye kadarki eksen kaymasının, insanların gündelik yaşamlarında algılayamacağı bir seviyede olduğu tahmin ediliyor. Ancak bulgular, Dünya kaynaklarını sürdürülemez şekilde kullanmanın yarattığı etkilerin boyutunu gözler önüne seren bir uyarı niteliğinde.