Erbil ile Bağdat arasında tansiyon yine yükseldi

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesud Barzani’nin yetkilerinin 1 Kasım’da hükümet ve meclise devrolmasının ardından Erbil ile Bağdat arasında yeni kriz çıktı. Irak hükümeti, IKBY’nin bağımsız petrol ihracatını durdurmasını ve tüm satış operasyonlarını Irak devlet şirketi SOMO’ya devretmesini talep etti. SOMO Genel Müdürü Ala Yasri, Türkiye’nin Ceyhan terminaline gelen Kürt petrolünün satışını SOMO’nun yapmasına izin vermesi için Türkiye ile görüştüklerini açıkladı. Böylece dikkatler yeniden hem Kürt petrol boru hattının Ceyhan’a uzandığı hem de Suriye ve Türkiye ile sınır kapılarının bulunduğu Fiş Habur bölgesine çevrildi. Nitekim Erbil, Kerkük gibi statüsü tartışmalı bölgeler ve Habur’un karşısındaki İbrahim Halil Sınır Kapısı’nın peşmergenin dahil olduğu ortak güç tarafından kontrol edilmesini talep etti.

Ankara ile temastalar

Geçen ay Irak hükümetiyle peşmerge arasındaki çatışmalara dek Ceyhan’a ulaşan günlük 500-600 bin varil petrolün yarısı IKBY’deki petrol yataklarından, yarısı Kerkük’ten geliyordu. Dün basın toplantısı düzenleyen SOMO Genel Müdürü, Bağdat’ın IKBY’nin tüm petrol ihracatını kontrolü altına almayı amaçladığını, bunun için Ankara’nın da iznini istediğini belirtti. Artık Irak hükümet güçlerinin kontrolündeki Kerkük’ün petrolünün Kürt boru hattı üzerinden satışı için Bağdat ile Erbil arasında görüşmelerin devam ettiğini, Erbil’le anlaşmadan Kerkük petrolünün Ceyhan’a pompalanmayacağını söyleyen Yasri, bununla birlikte Kürt boru hattı üzerinden Kerkük petrolü ihracatına bu ay başlamaktan söz etti.

IKBY’yi baypas ederek Ceyhan’a uzanan, ancak IŞİD’in Haziran 2014’teki Musul saldırısında büyük zarar gören eski boru hattını üç ay içinde onarıp çalıştıracaklarını duyuran Yasri, Kerkük’ten tırlarla İran’ın Kermanşah rafinerisine günde 15 bin varil petrol satışına da kısa sürede başlayacaklarını açıkladı.

‘Anlaşma imzalamadık’

Ancak Irak Başbakanı Haydar İbadi, Erbil’i statüsü tartışmalı bölgeler ve uluslararası sınırları Irak hükümetine devretme anlaşmasından caydığını söyleyerek yeniden IKBY’ye karşı askeri operasyona başlamakla tehdit ediyor. IKBY hükümeti ise “Aramızda herhangi bir anlaşma imzalanmamıştır. Genel bir anlaşmaya varmak için yapıcı ve açık diyalog talep ediyoruz” yanıtını vererek şu çağrıda bulundu: “Din mercileri, Iraklı siyasi partiler ve sivil toplum, Kürt ile Arap milleti arasında fitneye yol açacak her türlü girişime karşı dursun, savaşa engel olsun.”

Peşmerge Bakanlığı da Bağdat’a şu önerileri sunduklarını açıkladı: 1) Bütün cephelerde ateşkes, 2) Devamlı işbirliği ve IŞİD’le mücadelede peşmerge ile Irak ordusu arasında askeri mekanizma, 3) Irak Anayasası’nın ilgili maddesi uygulanana dek tartışmalı bölgelere ortak gücün yerleşmesi, 4) Siyasi görüşmelerin başlaması, ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin gözetiminde Irak Anayasası’na uygun olarak idari, yasal ve askeri komisyonların kurulması, 5) Fiş Habur’da iyi niyet göstergesi olarak koalisyon gözetiminde peşmerge ve Irak ordusundan oluşan ortak gücün bulundurulması.

Irak hükümet güçlerinin 15 Ekim gecesi başlattığı yıldırım harekatıyla kısa sürede tüm statüsü tartışmalı bölgeleri peşmergeden alıp Fiş Habur’a ulaşmasının ardından İbadi cuma günü ateşkes ilan etti. Başlayan müzakereler kapsamında IKBY’nin sınır kapılarına Irak hükümet güçleri de yerleşti.