En çok çocuk ve yaşlılar etkileniyor

Soğuk nedeniyle oluşan yaralanmaların çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde veya uzuvlarda oluşuyor. Maruz kalınan ısı, rüzgarın hızı, sıkı giysi, ayakkabı ve dolaşımı kısıtlayan başka nedenler, yorgunluk, kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı yaralanmanın şiddetini artıran sebepler arasında sıralanıyor. Kar sporlarının ve dağcılığın yaygınlaşması gibi bir çok neden daha çok soğuk yaralanması oranını artırıyor.

İlk belirti kızarma ve ağrı

Deri ısısı 25 dereceye düştüğünde doku metabolizması yavaşlıyor. Oksijen yetersizliği o bölgelerde mor renkte görünüm (siyanoz) ortaya çıkarıyor. Donma (frosbite) deri sıcaklığının – 10 0C kadar düşmesi sonucu oluşuyor. Gerçek donma noktasına erişmeyen soğuklarda ise cilt yanıklarına benzer şekilde ödem ve baloncuklar (vezikül ve büller) meydana geliyor. Isı kaybı daha da sürerse donma noktasına gelinirse donuk (frosbite) oluşuyor. Doç. Dr. Serkan Şener soğuk yaralanmalarında ortaya çıkan belirtilerle ilgili şu bilgileri veriyor: “El, ayak, burun gibi donan bölgelerde önce kızarma başlıyor ve ağrı gelişiyor. Sonrasında ise donan bölge sertleşiyor ve son aşamaya gelindiğinde ise his kaybı oluşuyor.”

Soğuk yaralanmalarında ilk müdahale

-Yüzük, saat, bilezik gibi takıları hızla çıkarın.

-Donmuş organı aleve, ateşe tutmayın, donmuş kısımların yeniden ısıtılması için aşırı sıcak suya sokmayın. Hassas dokularda daha fazla hasara yol açacağı için donmuş olan bölgeye masaj yapmayın ve ovmayın.

-Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.

-Ayaklarında donma varsa, asla yürütmeyin. Kişi sedye ya da sırt tahtası ile taşınmasını sağlayın.

-Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın. Gerekirse sarılın.

-Ambulans çağırarak hastanın en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.

 Aşırı ısı kaybedilirse hipotermi oluşuyor

Uzun süreli olarak soğuk ortama maruz kalmaktan kaynaklanan hipotermi genellikle yağmur, rüzgâr, kar veya soğuk suya maruz kalma gibi faktörler tarafından tetikleniyor. Çok uzun süreyle soğuğa maruz kalındığında vücudun savunma mekanizması daha fazla ısı kaybedilmesini engellemeye çalışıyor. Bunun için titremeyle diğer organların sıcaklığını normal düzeyde tutmaya çalışılıyor. Aynı zamanda cilde olan kan akışı azaldığı için ısı yaratmak üzere hormonlar salgılanmaya başlıyor.

Eğer vücut enerjisi tükenmişse ve vücut iç ısısı 32 0C altına inmişse hipotermi yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabiliyor. ABD'de yılda 700 ölümün sebebi olan hipotermi özellikle çocuk ve ileri yaş grubu, sürekli ve düzenli alkol tüketenler, psikiyatrik rahatsızlığı bulunan hastalar ile kolay hareket edemeyen kişilerin hipotermiye karşı daha hassas olduklarına dikkat çeken Doç. Dr. Serkan Şener, yaşanabilecek belirtiler konusunda şunları anlatıyor: “Kişinin derisinde pürüzlenme, kıllarda dikleşme, karıncalanma ve sızlanma ilk şikayetler arasında yer alıyor. Sorun ilerledikçe, deride soğukluk ve solukluk, his kayıpları ve bitkinlik, uyuşukluk hali de yaşanıyor. Hipotermi ilerledikçe uyku hali ve katılaşma gibi belirtiler de görülmeye başlıyor.”

Hipotermide ilk müdahale

-Öncelikle donmayı önlemek amacıyla hastaya şekerli sıcak bir şeyler yedirmeye ve içirmeye çalışın.

-Donma tehlikesi yaşayan kişiye kalın giysiler giydirin ve üzerini de kalın örtülerle örtün.

Kesinlikle uyumamasını sağlayın.

-Bu durumdaki kişiyi ılık odada tutun ve bir süre sonra odanın sıcaklığını yavaş yavaş arttırın. -Kesinlikle ama kesinlikle kişi birden sıcak odaya sokmayın.

-Bununla birlikte alkollü içecekler içirmeyin, kar ile vücudu ovmayın ve masaj yapmayın.

-Ambulans çağırarak hastanın en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.