Ege'den Balkanlar'a, insandan topluma uzanan aydınlık: Necati Cumalı

Doğan Hızlan’ın açış konuşmasını yaptığı etkinliği Gülsen Tuncer sundu. İsa Çelik’in hazırladığı, Necati Cumalı’nın çocukluğundan, yetişkinliğine uzanan fotoğrafları ve tüm kitaplarıyla noktalanan saydam gösterisi ilgiyle izlendi. “Nalınlar” oyununun unutulmaz oyuncusu Yıldız Kenter’in sağlık sorunu nedeniyle katılamadığı geceye tiyatro sanatçıları Tilbe Saran ve Cüneyt Türel renk kattılar.  Saran, Türel ve Tuncer etkinlik boyunca Necati Cumalı’nın aralarında “Kızılçullu Yolu”,  “Günaydın”, “Karda Ayak  İzleri Var”, “Deniz Görünür”, “Ihlamur”, “Hürriyete Övgü” nün de bulunduğu şiirlerini yorumladılar.

Cumalı’nın edebi kişiliği üzerinde onu yakından tanıyan şair Eray Canberk ve yazar Konur Ertop eserlerinden örneklerle durdular. Kayınbiraderi, yakın dostu, sinema yazarı Rekin Teksoy ise, sinemaya; “Boş Beşik”, “Tütün Zamanı”, “Susuz Yaz”, “Dila Hanım”, “Derya Gülü”, “Mine”, “Tutku”, “Adı Vasfiye”, “Dul Bir Kadın” adlarıyla defalarca uyarlanan eserleri ve filmler  hakkında kronolojik sıra izleyerek bilgi verdi.

Doğan Hızlan; “Ben bütün dünyayı yazarlarla gezmeyi severim. Bütün önemli yazarların bir yeri var. Necati Cumalı da Ege’nin yazarıdır. Oranın insanından çıkıp bütün Türkiye’nin, Balkanların insanını okutması çok önemlidir” sözleriyle başlayan açış konuşmasında Necati Cumalı’nın yazarlığından, şairliğinden kuşku duymadığını, onun bireyden topluma uzanan edebiyatında siyasal, toplumsal tarihi, sorunları kalıcı ve akıcı olarak anlatan, yalın, basitliğe kaçmayan, dürüst, çıkarı peşinde koşmayan bugünkü kuşakların tanıması gereken çok önemli bir edebiyatçı olduğunu açıkladı.

Eray Canberk, Fahir Onger’den bu yana Necati Cumalı şiiri hakkındaki değerlendirmelerle karşılaştırmalı olarak ortaya koyduğu düşüncelerini, Behçet Necatigil’in; “Şiirimize kalın, aydınlık bir Cumali çizgisi çizdi” cümlesiyle özetledi. Cumalı'nın “İki Şair İki Dünya” adıyla yeniden basılan Langston Hughes'den (1961), Apollinaire'den (1965) şiir çevirileri üzerinde de duran Canberk; “Bu çeviriler bir rastlantı değil, bu üç şair arasında “benzer” ya da “aynı” söyleyişten söz edebiliriz” dedi. Canberk; “Cumalı  edebiyatın birçok alanında ürünler verdi. Bunların çoğu başarılı oldu, tanındı,okurlarca ve izleyicilerce sevildi,çeşitli ödüllerle ödüllendirildi ama Necati Cumalı denince akla gelen ilk özelliği bence şairliğidir” vurgusunu yaptı.

Konur Ertop, kitaplarından  örnekler vererek Cumalı’nın aydınlanmacı hümanist, insanları anlayışla karşılayan yanının altını çizdi. Ertop; “Aydınlığın ozanı, aydınlanmanın temsilcisi olarak edebiyatımızda kendisini gösteren Cumalı, akla değer verilen, bilime dayanan Anadolu aydınlanması içinde yetişti. Cumalı; “Ayrımcılık doğru bir şey değildir. Romanım halklar arasında barışa, kardeşliğe hizmeti olursa memnun olurum.” der ayrımcılığa karşı dururdu” dedi.

Rekin Teksoy; “Dünyada ve Türkiye’de sinemaya edebiyat kaynak olmuştur. Duyarlı, lirik ve görsel anlatımıyla Necati Cumalı en aranan yazarlardan biriydi. Onu en iyi yorumlayan yönetmen Atıf Yılmaz oldu. Metin Erksan’ın çektiği “Susuz Yaz” Berlin’de Altın Ayı Ödülü’nü aldığında içeriğin beğenildiği vurgulanmıştı” dedi. Cumalı’nın, Fransa da haber dahi verilmeden çekilen “Le Dernier seigneur des Balkans” dizisi de dahil bunca eserden doğru düzgün bir telif alamadığını da hatırlatan Teksoy konuşmasını “Hürriyete Övgü” şiirinin ilk kıtası; “Boşuna değil dökülen kan/Hatıran daha aziz çıkacaktır/Bu felaket senelerinden/Asırlardır bu böyledir/Bütün kötülükler geçer/ Yaşar iyi ve güzel olan” dizeleriyle noktaladı.

Etkinliğe kardeşleri Müfide Çalık ve Aydın Cumalı’nın yanı sıra aralarında ev sahibi Mimarlar Odası Yönetim Kurulu. Sekreteri Sami Yılmaztürk, Cengiz Bektaş, Raşit Çavaş, Öner Ciravoğlu, Hüseyin Başkadem, Prof.Dr. Mesut Önen, Gün İrk, Engin Ayça, Melih Güneş, Adnan Işık’ın da bulunduğu çok sayıda davetli katıldı.

Necati Cumalı’nın Cumhuriyet Kitaplarından çıkan eserleri; “Senin İçin Ey Demokrasi”, “Şiddet Ruhu”, “Zeliş(Tütün Zamanı 1)”, “Değişik Gözle”, “Ay Büyürken Uyuyamam”, “Viran Dağlar”, “Makedonya 1900”, “Susuz Yaz”, “Acı Tütün(Tütün Zamanı 2)”, “Yağmurlarla Topraklar(Tütün Zamanı 3)”, “Necati Cumalı Bütün Oyunları 1-2”, “Üç Minik Serçem”, “Yalnız Kadın”, “İki Şair İki Dünya”, “Bütün Şiirleri-1”

FOTO-GALERİ İÇİN TIKLAYINIZ