Cari açık 70.2 milyar doları aştı

Merkez Bankası tarafından açıklanan 2011 yılı Ocak-Kasım dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre, cari işlemler hesabı, yılın 11 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 30 milyar 719 milyon dolar artarak, 70 milyar 241 milyon dolar açık kaydetti.

Bu gelişmede, dış ticaret açığının 33 milyar 557 milyon dolar tutarında artarak, 82 milyar 744 milyon dolara ulaşması etkili oldu.

Hizmetler Dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, geçen yıl bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13,2 artışla 22 milyar 351 milyon dolara ulaştı. Turizm giderleri de yüzde 1,8 azalarak, 4 milyar 314 milyon dolara geriledi.

Bu dönemde yatırım geliri dengesinin altında yer alan ''doğrudan yatırımlar'', ''portföy yatırımları'' ile faizlerden oluşan ''diğer yatırımlarda'' gerçekleşen toplam net çıkış, 2010 yılının Ocak-Kasım dönemine kıyasla 783 milyon dolar artarak, 6 milyar 979 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Bu arada 2011 yılı ocak ayında 50 milyar 115 milyon dolar olarak hesaplanan yıllık cari işlemler açığı, bu dönemden itibaren sürekli yükselerek şubatta 54 milyar 41 milyon, martta 59 milyar 422 milyon, nisanda 62 milyar 831 milyon, mayıs ayında 67 milyar 842 milyon, haziranda 72 milyar 120 milyon, temmuzda 74 milyar 135 milyon, ağustosta 75 milyar 181 milyon, eylülde ise 77 milyar 782 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.
Ekim ayında 78 milyar 607 milyon dolarla 2011 yılının en yüksek seviyesine ulaşan cari açık, son açıklanan rakamla 11 ayın ardından ilk kez gerilemiş oldu. Kasım ayında yıllık cari açık 77 milyar 820 milyon dolara gerilemiş oldu.

Sermaye ve finans hesapları

Yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2011 yılının 11 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 4 milyar 990 milyon dolar artarak, 12 milyar 84 milyon dolara yükseldi.

Yurt içinde yerleşik kişilerin, yurt dışında yaptıkları net yatırımlar da bu dönemde net 2 milyar 61 milyon dolar tutarında gerçekleşti.

Yurt dışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında 2011 Kasım ayında yaptıkları 269 milyon dolar tutarında satımla birlikte 11 ayda 1 milyar 231 milyon dolar net satım yaptı.

Yurt dışı yerleşikler Kasım ayında 1 milyar 545 milyon dolar tutarında devlet iç borçlanma senedi (DİBS) aldı, bu alımla birlikte yurt dışı yerleşiklerin yılın 11 aylık dönemindeki DİBS alımı toplam 11 milyar 540 milyon dolar oldu.

Bankaların efektif ve mevduat varlıkları

Bankaların yabancı para ve TL cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, 2 milyar 42 milyon dolar tutarındaki Türk Lirası artışına karşılık yabancı paradaki 5 milyar 426 milyon dolar tutarındaki azalışın etkisiyle geçen yılın 11 aylık döneminde 3 milyar 384 milyon dolar azalış gösterdi.

Öte yandan, diğer sektörlerin yurt dışındaki mevduat varlıkları 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde 11 milyar 533 milyon dolar tutarında azaldı.

Genel Hükümet, yurt dışı piyasalar ve IMF dahil diğer uluslar arası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak 2011 Kasım ayında 553 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Böylece hükümet 11 aylık dönemde 959 milyon dolar net geri ödemesinde bulundu.

Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı, 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 36,3 artarak, 12 milyar 606 milyon dolara yükseldi.

Diğer sektörler ise 2010 yılının aynı döneminde 5 milyar 169 milyon dolar ''net kredi ödeyicisi'' konumundayken, geçen yılın aynı döneminde 7 milyar 111 milyon dolar tutarında ''net kredi kullanıcısı'' oldu.

2011 Ocak-Kasım döneminde yurt dışında yerleşik Türk vatandaşlarınca Merkez Bankası nezdinde açılan mevduat hesaplarında gerçekleşen çıkış miktarı, 1 milyar 844 milyon dolar oldu.

Yurt dışı bankaların yurt içi bankalar nezdinde tuttukları yabancı para mevduatları söz konusu dönemde 2 milyar 705 milyon dolar arttı, TL mevduatları ise 7 milyar 11 milyon dolar azaldı.

Net hata noksan

Ödemeler dengesinde 2011 Ocak-Kasım döneminde, net hata noksan kaleminde gözlenen artış dikkati çekti.

Söz konusu dönemde net hata noksan 12 milyar 913 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net hata noksan 2010 Ocak-Kasım döneminde 4 milyar 37 milyon dolar düzeyindeydi.

Net hata noksan Kasım ayında ise 684 milyon dolar olarak belirlendi.

Net hata ve noksan, tanım gereği ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanıyor.

Uygulamada, cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamı, çeşitli hata ve noksanlıklardan ötürü sıfırdan farklı sonuç verdiğinde, söz konusu toplam, ters işareti ile ''net hata ve noksan'' kalemine kaydedilerek, ödemeler dengesi eşitliği sağlanıyor.

Tablo

Merkez Bankası geçici verilerine göre, Türkiye'nin cari işlemler dengesindeki gerçekleşmeler, 2010 ve 2011 yılları Ocak-Kasım dönemi itibariyle şöyle:


(Milyon Dolar)
. 2010 2011
. Ocak-Kasım Ocak-Kasım
. ------------- --------------
CARİ İŞLEMLER HESABI -39.522 -70.241
-DIŞ TİCARET DENGESİ -49.187 -82.744
. TOPLAM MAL İHRACATI 108.508 130.266
. TOPLAM MAL İTHALATI -157,695 -213.010
. GENEL MAL TİCARETİ -48.734 -77.922
. İHRACAT FOB 102.060 127.733
. BAVUL TİCARETİ 4.589 3.964
. İTHALAT CIF -164.985 -220.032
. PARASAL OLMAYAN ALTIN (NET) -435 -4.798

-HİZMET DENGESİ (NET) 14.715 18.284
. TAŞIMACILIK 1.250 2.256
. TURİZM 15.355 18.037
. İNŞAAT HİZMETLERİ 669 699
. SİGORTA HİZMETLERİ -398 -381
. FİNANSAL HİZMETLER -219 -593

-GELİR DENGESİ (NET) -6.313 -7.114
. YATIRIM GELİRİ DENGESİ -6.196 -6.979
. Doğrudan Yatırımlar -1.837 -2.638
. Portföy Yatırımları -534 -910
. Diğer Yatırımlar -3.825 -3.431

-CARİ TRANSFERLER 1.263 1.333
. GENEL HÜKÜMET 442 454
. DİĞER SEKTÖRLER 821 879
. İşçi Gelirleri 855 907

SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI 35.485 57.328
-SERMAYE HESABI -50 0
-FİNANS HESAPLARI 35.535 57.328
. DOĞRUDAN YATIRIMLAR 5.726 10.023
. PORTFÖY YATIRIMLARI 16.102 19.093
. DİĞER YATIRIMLAR 25.058 31.857
NET HATA NOKSAN 4.037 12.913