Bilimsel araştırma makalelerinde yok gibiyiz

Sonra İspanya’da, üniversitelerin sitelerine odaklanan Webometrics sıralaması 2004’te yayımlandı. Aynı yıl Times dergisi ve QS (Quacquarelli Symonds) firması, anket ağırlıklı “En İyi Üniversiteler” listesini ilan etti. İki kurum, 2010’da ayrılınca THE ve QS adlı iki ayrı sıralama çalışması yaptı. Tayvan’da HEEACT, bilimsel çıktılara dayanan sıralamayı 2007’de yayınladı. Hollanda’nın Leiden Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Çalışmaları Merkezi, yayın kalitesine dayalı sıralamayı 2008’de yayınladı. İspanya’daki Scimago, 2009’da bilimsel çıktılara göre bir sıralama yayınladı. Böylece son yıllarda değişik kategorilerde üniversitelerin en iyileri belirlenmeye çalışılmaktadır.

En son 2013 yılı “Nature Publishing Index 2012” adlı çalışma ile aşağıda tabloda belirtilen 18 Nature markalı dergilerinde yayın yapan dünyadaki en iyi 200 üniversite sıralaması yayımlandı. İlgili çalışma derginin Haziran 2013 tarih 498 cilt ve 7454 nolu sayısının ekinde ve http://www.natureasia.com/en/publishing-index/pdf/NPI2012_Global.pdf#page=4 çalışma web sayfasında erişilebilir. Nature dergisi tarafından ilk defa 2009 yılında Asya-Pasifik bölgesinde yoğunlaşan değerlendirme 2012 verileri ile bütün dünyadaki diğer ülkeleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Nature dünyada impact faktörü en yüksek ( 36.280) olan dergidir. NPI değerlendirmesinde bütün dünyadaki en iyi üniversite sıralaması yalnızca Nature adı altında yayımlanan değişik disiplinlerdeki 18 dergideki yayın sayıları ve araştırıcıların dağılımı kullanılmıştır. 2012 en fazla Nature'de yayın yapan üniversiteler sıralamasında beklenildiği gibi Amerikan üniversiteleri önde ve NPI’de ilk on araştırma kurumundan beşine sahip dünya liderliğini elinde bulunduruyor.
ABD’yi İngiltere, Almanya, Japonya, Fransa’dan sonra da Çin sıralamada öne çıkıyorlar. Ancak Almanya ve Çin’in son yıllarda hatırı sayılır sayıda Nature dergisinde yayın yaptığı görülüyor. Çin üç yıl öncesine göre inanılmaz ölçüde bir yükselişle 200 en iyi üniversite içinde 9 üniversiteye sahip olduğu görülüyor. NPI indeksine göre Çin Bilimler Akademisi Tokyo Üniversitesinde aşarak Asya-Pasifik ülkeleri sıralamasında en üst yere gelmiş bulunuyor. 2005 yılında Çin’de katıldığım bilimsel bir toplantıda bilimsel çalışmaya çok ciddi destek verdiğini ve üniversitelerinin rekabet içinde olduğunu gözlemlemiştim (Ortaş 2005 Çin Dünya Biliminin Yeni Ekseni mi? CBT, 29 Ekim 2005. sayı 971). Ve Çin Bilimler Akademisi dünyadaki bilimsel gelişmeleri ciddi olarak izlemektedir.

Nature’da Yayın Yapma Sıralamasını Ülkelerin Ekonomik Gücü ve Bilime Aktardığı Bütçe Belirliyor

Nature NPI çalışması iyi dergilerde yayın yapmanın ülkelerin bilimsel araştırmaya ayırdıkları para ile olan ilişkisini de doğal olarak gündeme getiriyor. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi genelde bilimsel olarak önde olan ülkelerin GSMH’den bilim için ayırdıkları pay birçok göstergenin temelini oluşturmaktadır. Irlanda ekonomik krize rağmen iyi makale üretmede yükselen bir yıldız olarak ortaya çıkmaktadır. 2008 ve 2012 yılları arasında 30. Sıradan 20 sıraya sıçramayı başarmışlaradır. Irlanda geçmişten beri bilimsel olarak alt yapısı iyi olan ve ABD ve İngiltere ile güçlü araştırma iş birliktelikleri bulunmaktadır.

İstatistiksel korelasyon üzerinden ülkelerin tam zamanlı bilim insanı sayısı ile Nature’de yayın yapma arasında R2 = 0.58 ilişkisi: Ülkelerin araştırmaya ayırdıkları GSMH ile makale sayıları arasında R2=0.54 ve GSMH ile CC sayısı arasında ise R2 =0.76 gibi yüksek bir ilişki görülmektedir. Beklenildiği gibi bilime aktarılan katkı ile Naturede yayın yapma arasında yüksek bir korelasyon ilişkisi mevcuttur.
Nature dergisinde yayın yapan ilk 200 üniversitenin ilk 10’daki 5 üniversiteyi ABD’de üniversiteleri oluşturmaktadır. ABD toplamda 81 üniversite ile ilk 200 sıralamasında yer alırken Avustralya 4 üniversite ve Güney Kore bir üniversite ile sıralamada yer almaktadır. Genelde Afrika ve Arap Yarım Adasında hiçbir üniversitenin ilk 200 sıralamasına girmediği görülmektedir. İsrail Orta Doğuda yalnız başına 3 üniversite ile temsil edilmektedir.
Nature dergilerinde yayın yapan üniversitelerin ağırlıklı olarak ABD’nin özellikle de Harvard Üniversitesinin başı çektiği görülmekte. ABD’de vakıf üniversiteleri, kıta Avrupa’sında kamu üniversiteleri önde görülmektedir. Nature tabanlı dergilerde yapılan yayınların yarısında fazlasını tek başına ABD’nin katkısı ile özelliklede Harvard üniversitesinin katkısının büyük olduğu rakamlar ile öne plana çıkmaktadır. Harvard üniversitesinin tek başına 150 CC sayısı Çin’in bütün üniversitelerinin 2012 yılı CC sayısı olan 150’ye eşittir. Harvard üniversitesi ABD’deki üniversiteler içinde de açık ara önde ve hızla daha ilerlemektedir.

Dünya Genelinde Yayınların Bölgelere Göre Ağırlıklı Dağılımı

2012 yılı için toplam yayınların corrected count CC etkisinin %82’si yalnızca Kuzey Amerika ve Batı Avrupa ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Kıtlar bazında Tablo ve şekilde de görülebileceği gibi Kuzey Amerika’nın CC etkisi toplam 1721.34 iken Asyanın etkisi 469.43 ve Okyanusya bölgesinin etkisi ise 72.98 dir. Bölgesel olarak da ABD yine açık ara önde görülmektedir.


Ülkelerin Öncü Olduğu Temel Araştırma Alanları

Fizik kimya, yer ve çevre bilimleri ve yaşam bilimleri alanlarında yapılan yayınların ağırlıklı olarak yaşambilimlerinde olduğu görülüyor. Şekilde de görüleceği gibi CC yaşam bilimleri için 1200 iken, fizik bilimi için 500, kimya için 300 ve yer bilimleri içinde 250 olduğu görülüyor. Yaşam bilimleri içinde ise ağırlığı sağlık bilimleri, biyoloji ve biyokimya alanları oluşturuyor. Bütün araştırma alanlarında ABD açık ara önde görülüyor hatta neredeyse diğer ülkelerin tümünün ürettiği yayından daha fazla yayın üretmektedir. Örneğin yaşam bilimleri alanında düzeltme faktörü 2135.7 iken ABD’nin tek başına payı 2011 ve 2012 yılları için şekilde ve tabloda da görüleceği gibi 1130. Diğer fizik, kimya ve yer bilimlerinden de benzer sonuçlar ortaya çıkmaktadır.


Nature Dergisinde yayın Yapan En İyi 200 Üniversite Sıralamasında Hiçbir Türk Üniversitesi Yok.
Batı ülkeleri doğal olarak halen iyi bilimsel araştırma ve makale yapan ülkeler sıralamasında ancak Brezilya’nın dünyada 27. sıralamada olduğu görülüyor. Türkiye’de hiçbir üniversite en iyi 200 üniversite sıralamasın girmez iken genel değerlendirmede Türkiye adresli 9 yayın ile 43. sırada yer almaktadır. Türkiye Nature de yayın yapmada önceki yıllara göre gerilediği % -66,9 görülüyor. Hatta NPI çalışmasında Suudi Arabistan’ın da gerisine düşmüş durumda gösteriliyor. Ancak bu Sudi Arabistan’ın Türkiye’den iyi olduğu anlamına gelmez. Suudi Arabistan son yıllarda kurulan Kral Fahd Üniversitesi yüksek maaşlı çok sayıda araştırmacıyı bünyesine almasının yarattığı bir etki olarak görülmesi gerekir.
Indeks çalışmasında ülkelerin 2012 yayın sayıları ve kredileri de belirlenmiş. Nature yayınlana indekste ülkelerin bir yıl boyunca Nature dergilerinde yayınladıkları makalelerdeki corrected count (CC) düzeltme faktörü olarak her araştırıcının makaledeki katkısı ve o ülkedeki toplam yayın sayısı içindeki ağırlıklı katkısı üzerinden hesaplanmaktadır. CC hesaplamasında her makale için araştırıcıların eşit miktarda katkıda bulunduğu kabul edilmektedir ve her enstitüdeki araştırmacı sayısı ve enstitü başına araştırıcıların katkısı üzerinden hesaplanmaktadır.
Her makale için bir ülkenin alacağı maksimum CC değeri birdir. Örnek olarak ABD 2236 yayınla ve 1638.9 ülke kredisi (country credit CC) sahipken, en yakınındaki ikinci ülke İngiltere 677 yayın ve 303.3 CC ile ikinci, ancak ülkemiz 9 yayınla 0.77 CC ile 43 sıralamada yer almaktadır. Bu bağlamda Türkiyeli araştırmacılar tek başına Nature dergilerinde yayın yapmamış başka araştırıcılar ile birlikte yayınladıkları anlaşılıyor.

Türkiye Adresli Yayınlar Ağırlıklı
Olarak Genetik Alanında

Web of Science tarafından taranan dergilerde 2012 yılı için toplam 31.086 Türkiye adresli makale yayınlanmış, bunlardan 3 adet Nature, bir adet Nature Immunology, bir adet Nature Chemical Biology ve 5 adet ise Nature Genetics dergilerinde yayınlanmıştır.

Yayınlar ağırlıklı olarak tıbbi biyoloji ağırlıklı bir adet ise fizik içerikli konu üzerinde yapılmıştır. Türkiye’deki adresler ise genelde Ankara (Bilkent, Hacettepe, Ankara üniversiteleri) ve İstanbul’daki (İstanbul ve Marmara üniversiteleri tıp fakülteleri) adresli olduğu görülüyor. İlk isim olarak bir tek Nature Chemical Biology dergideki yayının Türkiye adresli. Diğerleri genelde ekip çalışması niteliğindeki çalışmalarda daha geri sıralarda yer almaktadırlar. Aşağıda Türkiye adresli toplam yayınlar ve yayınlardaki araştırıcıların yayındaki isim sıralaması ve yayının konuları incelendiğinde tek başlarına yayın yapamadığımız ve genelde Batıdaki üniversiteler il birlikte hareket edildiği anlaşılıyor.

TÜRKİYE’NİN ACİLEN BİLİM VE ÜNİVERSİTE İÇİN ÖNLEM ALMASI GEREKİR

Özet olarak Nature dergisinde yayın yapan en iyi 200 üniversite içinde hiçbir Türk üniversitesi yok ve Türkiye toplamda 43. sırada bulunuyor. Anlaşıldığı kadarı ile Türk bilim insanları tek başına Nature de yayın yapamamaktadır. Yine bildiğimiz kadarı Türkiye adresli yayınların atıf etki katsayıları son derece düşük. Bütün bunlar ülkemiz bilim ve ürettiği yayınlar sayısal büyüklükten çok kalitesi sorunlu. Türkiye’nin dünyada ilk 500 üniversite sıralamasında halen yerleşik bir üniversitemizin bulunması sorunu yaşanmaktadır.

Bütün değerlendirme kuruluşlarının sıralamada kullandıkları ölçülerin çoğunluğu Türkiye gibi ülkelerin mevcut bilimsel alt yapısı, GSMH’den araştırmaya ayrılan pay ve tam günlü araştırma sayısı dikkate alındığında şimdilik dünyanın çok gerisinde kalmaktadır.


2012 yılında Nature ve dergilerinde yayımlanan Türkiye adresli 10 makale

1-Mancarci, BO 9 ] (Mancarci, B. Ogan). 2012. Chromatin-modifying enzymes as modulators of reprogramming. Nature. Volume: 483 Issue: 7391 Pages: 598-U119. Bilkent Univ, Dept Mol Biol & Genet, TR-06800 Ankara, Turkey.
2- Kaskas, A 9 ] (Kaskas, A.). 2012. Superallowed Gamow-Teller decay of the doubly magic nucleus Sn-100. NATURE Volume: 486 Issue: 7403 Pages: 341-345. Ankara Univ, Dept Phys, Fac Sci, TR-06100 Ankara, Turkey.
3-Alkan, C 82 ] (Alkan, Can) . An integrated map of genetic variation from 1,092 human genomes. NATURE Volume: 491 Issue: 7422 Pages: 56-65 Bilkent Univ, Dept Comp Engn, TR-06800 Bilkent, Turkey.
4- Baris, S (Baris, Safa)[ 7 ] ; Kutukculer, N (Kutukculer, Necil)[ 8 ] Keles, S (Keles, Sevgi)[ 14,17,18 . 2012.DOCK8 functions as an adaptor that links TLR-MyD88 signaling to B cell activation. NATURE IMMUNOLOGY Volume: 13 Issue: 6 Pages: 612-+
7 ] Marmara Univ, Div Pediat Allergy & Immunol, Istanbul, Turkey
8 ] Ege Univ, Dept Pediat Immunol, Izmir, Turkey
14 ] Selcuk Univ, Meram Med Fac, Div Pediat Allergy & Immunol, Konya, Turkey
5- Onaran, H. Ongun1 ]; Costa, Tommaso. 2012. Where have all the active receptor states gone? NATURE CHEMICAL BIOLOGY Volume: 8 Issue: 8 Pages: 674-677 . Ankara Univ, Fac Med, Dept Pharmacol, TR-06100 Ankara, Turkey
6- Parman, Y (Parman, Yesim)[ 7 ] ; Battaloglu, E (Battaloglu, Esra)[ 8 ] ; Matur, Z (Matur, Zeliha)[ 7 ] ; Topaloglu, H (Topaloglu, Haluk)[ 25 ] Loss-of-function mutations in HINT1 cause axonal neuropathy with neuromyotonia NATURE GENETICS Volume: 44 Issue: 10 Pages: 1080-1083.
7 ] Istanbul Univ, Dept Neurol, Istanbul Fac Med, Istanbul, Turkey
8 ] Bogazici Univ, Dept Mol Biol & Genet, Istanbul, Turkey 
25 ] Hacettepe Univ, Fac Med, Dept Paediat Neurol, TR-06100 Ankara, Turkey
7- Saka, HN6 (Saka, H. Nurcin). 2012. Mutations in NNT encoding nicotinamide nucleotide transhydrogenase cause familial glucocorticoid deficiency. NATURE GENETICS Volume: 44 Issue: 7 Pages: 740-742. 6 ] Istanbul Univ, Dept Pediat, Istanbul Fac Med, Pediat Endocrinol Unit, Istanbul, Turkey
8- Ucar, SK 18 (Ucar, Sema Kalkan). 2012. Mutations in the phospholipid remodeling gene SERAC1 impair mitochondrial function and intracellular cholesterol trafficking and cause dystonia and deafness. NATURE GENETICS Volume: 44 Issue: 7 Pages: 797-U231.
18 ] Ege Univ Fac Med, Dept Pediat, Izmir, Turkey
9- Uz, E (Uz, Elif)[ 5,6 ] ; Guran, T (Guran, Tulay)[ 7 ] ; Kayserili, H (Kayserili, Hulya)[ 8 ] . 2012. Mutations in IRX5 impair craniofacial development and germ cell migration via SDF1. NATURE GENETICS Volume: 44 Issue: 6 Pages: 709-U140
5 ] Duzce Univ, Dept Biol, Fac Arts & Sci, Duzce, Turkey
6 ] Hacettepe Univ, Fac Med, Dept Med Genet, Gene Mapping Lab, Ankara, Turkey
7 ] Marmara Univ Hosp, Istanbul, Turkey
8 ] Istanbul Univ, Dept Med Genet, Istanbul Fac Med, Istanbul, Turkey
10- Altunoglu, U (Altunoglu, Umut)[ 8 ] . 2012. Mutations in ISPD cause Walker-Warburg syndrome and defective glycosylation of alpha-dystroglycan. NATURE GENETICS Volume: 44 Issue: 5 Pages: 581-+
8Istanbul Univ, Dept Med Genet, Istanbul Fac Med, Istanbul, Turkey