Bankaların soygununa yasal kılıf

Yurttaşın bankalara dosya masrafı ve komisyon ücreti ödememe hayali suya düştü. Zira, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nin, 28 Kasım 2013’te yayımlanan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca hazırlaması gereken, finansal tüketicilerden faiz dışında alınacak ücret, komisyon ve masraflara ilişkin usul ve esasları belirleyen yönetmelik taslağı, bugün şikâyet konusu olan bir dizi ücrete yasal zemin hazırlar nitelikte. Taslakta yer alan pek çok ücret kaleminin haksız ve adil olmadığını dile getiren Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Aydın Ağaoğlu, “Deli Dumrul vergisi” olarak nitelendirdiği bir dizi uygulamanın da dava konusu olacağını açıkladı.

Bankaların 28 Mayıs 2014’te yürürlüğe girecek yeni tüketici kanununa göre talep eden her müşterisine aidatsız kredi kartı düzenlemek zorunda olduğunu hatırlatan Ağaoğlu, bireysel kredilerde kredi tahsis ücreti ve dosya masrafının başka adlarla alınmasını tüketicilerin kabul etmeyeceğini dile getirdi. “Yargıtay’ın içtihat haline gelmiş kararlarında açıkça, bankaların tüketicilere kredi kullandırırken faiz dışında sözleşmede yer verilmek sureti ile yalnızca o kredi için yasal ve zorunlu masrafları alabilmeleri mümkün görülmüştür. Ayrıca yasal zorunluluk nedeniyle bankayla işlem yapan tüketicilerin hesap işletim ücreti veya benzer isimler altında birtakım bedelleri ödemek zorunda bırakılması da haksız ve hukuksuzdur” diyen Ağaoğlu, benzer ödemelere yasal zemin kazandırılarak alınması halinde uygulamanın mahkemelik olacağını savundu.

Ağaoğlu’nun söz konusu taslağa ilişkin değerlendirmeleri ve tüketiciye önerileri özetle şöyle:

* Maaşını bankadan almak zorunda olan kişiye o maaş hesabı ile ilgili ücret tahakkuk edilmesi tüketici mecburiyetini kötüye kullanmaktan başka bir şey değil.

* Tüketicinin bankaya yatırdığı parayı o bankanın ATM’sinden çekerken ayrıca bunun içinde ücret tahsil edilmesi akıl ve mantık dışı.

* Şu anda bankalarda hareketsiz duran tüketici hesaplarına, tüketicilerin aksine talebi olmadıkça ücret tahakkuk ettirilip hesap açık tutulmamalı. Zira, binlerce tüketici kendilerine haber verilmeden açılmış bu hesapların farkında bile değil.

 

28 Mayıs’tan sonra ücretsiz kartınızı isteyin

Tüketici yasasının 28 Mayıs’ta yürürlüğe gireceğini hatırlatan Ağaoğlu, tüketicilerin o tarihten itibaren ücretsiz kredi kartlarını bankalarında talep etme hakkı olduğunu hatırlatarak bankaların yapması gerekenleri de şöyle özetledi:

* Bankalar yapılan işlemlerden ötürü tüketiciyi ücret ödemek zorunda bırakılmamalı.

* Tüketici kredilerinde, ihtiyaç ya da konut kredilerinde sözleşmede belirtilmek kaydıyla faiz dışındaki zorunlu giderler talep edilmelidir.

* Bankalar kart müşterilerine aidatsız kart alabileceklerini bildirmeli ve talep eden müşterilerinin kullanımdaki kartlarına aidat yansıtmamalı.

* Bu üç çözüm önerisinden sonra sosyal güvenlik, destek ödemeleri, asker harçlıkları, öğrenci üniversite harçları, emekli aylıkları, maaş hesapları, kira ödemeleri, icradan tahsilatlarla ilgili yapılan banka havalelerinde kesinlikle ücret alınmamalı.

* Aksi halde tüketici hakem heyetlerini dosya yükü ile çalışamaz hale getiren banka-tüketici ihtilafları devam edecek.

 

Taslakta neler var?

BDDK’nin internet sitesine konulan, başta hesap işletim ücreti olmak üzere bankaların tartışmalı birçok ücret ve kesintisine yasal zemin hazırlayan taslakta kesinti yapılacak kalemler şunlar:

* Bireysel kredilerde, tahsis ücreti, ekspertiz ücreti, taşınır ve taşınmaz rehin ücreti.

* Mevduatlarda, TL ve döviz cinsi hesap işletim ücreti.

* ATM’den para çekme ve başka bankanın ATM’sinden bakiye sorgulama.

* Para transfer ederken, elektronik fon transferi (EFT), havale, SWIFT, hatalı veya rutin işlem dışında yapılan para transferi.

* Asıl ve ek kart yıllık üyelik ücreti, kredi kartı yenileme ücreti. Burada tek fark eskiden 6 aylık alınan ücret yıllık olarak düzenlemiş.

* Yargıda içtihat haline gelmiş “dosya masrafı”nın adı değiştiriliyor. “Tahsis ücreti” diye adlandırılan ücret 500 lira ile sınırlandırılıyor.

* Kiralık kasa, kampanyalar, fatura ödeme, arşiv-araştırma, talebe bağlı bildirim, mevzuat gereği yapılan ödemeler.

 

Kaldırılan ücretler de şunlar

* Yeniden yapılandırma ücreti.

* İpotek fek (çözme) ücreti, kiralık kasa ziyareti.

* İstihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı değiştirme ücreti, değişken taksitli ödeme planı ücreti de alınmayacaklar arasında.

* BDDK ayrıca kredi kartına taksit yasağı geldikten sonra cep telefonu ve beyaz eşya satmak için müşterilerine taksitle hediye çeki ve hediye kartı satıp daha sonra bu kart ile cep telefonu ve beyaz eşya almalarını sağlayan işletmelerin önünü kesti.

 

Yalnız bir hesap deniyor ama...

Son dönemlerde bankalardan yurttaşlara giden aktif olmayan hesaplardan işletim ücreti alınması konusu da bir kez daha kafa karıştırdı. Her ne kadar Bankalar Birliği hemen bir açıklama yaparak, bankaların kullanılmayan hesaplardan müşterinin onayı ve bilgisi olmaksızın ücret alamadığını ve yalnız bir hesaptan ücret alındığını açıklasa da tüketici nezdinde olayın bu şekilde cereyan etmediği açık.

Zira bankalardan müşterilerin cep telefonlarına gelen mesajlarda, hareketsiz hesapların kapatılmaması halinde hesaplardan 9.5 lira civarında aylık ücret alınacağı belirtilerek birkaç haftalık süre tanındı. BDDK’nin tartışmalı taslağında tek hesaptan alınacağı ileri sürülen işletim ücreti bankalara göre değişiklik gösterse de bir hesap için 9.5 lira civarında olan ücret, iki hesapta 15, üç hesapta 18 ve 4 hesapta 20 liraya kadar ulaşıyor.

Ağaoğlu, kara listeye girmek istemeyen tüketicinin hesabı olduğunu düşündüğü bankaya mutlaka giderek hesaplarını kapatmasını öneriyor. Aksi takdirde işletim ücreti yansıtılacak ve faiz işletilecek. Bu küçük miktarlar ödenmediği sürece artacak ve tüketicinin kara listeye girmesine yol açacak.

 

Emekliye kötü haber

Eğer, TÜDER’in önerdiği maaş hesaplarından hesap işletim ücreti alınmaması önerisi gerçekleşmezse bugün birkaç banka tarafından emeklililere dönük yapılan kampanyalarda bankalar, emekliye kaşıkla verdiğini kepçeyle alacak gibi görünüyor. Bazı bankaların birkaç yılı o bankada kalmak koşuluyla verdiği iki çeyrek altın ya da 350-400 lira gibi promosyonları aylık ortalama 10 lira civarındaki hesap işletim ücretleri adı altında fazlasıyla geri alacağı görülüyor.