Asıl tsunami Pazartesi

Japonya'yı vuran ve başkent Tokyo'yu şiddetli biçimde sallayan deprem, Nikkei 225 Endeksi'nin kapanmasına kısa bir kala gerçekleştiği için hisse senetlerindeki kayıp yüzde 1.7'de kaldı. Uzmanlar piyasaların asıl tepkiyi Pazartesi günü vereceğini belirtiyor.

Asya'da Hong Kong borsası yüzde 2'ye yakın değer kaybederken, Avrupa borsaları da açılışta yüzde 1'e yaklaşan kayıplar yaşadı.

Depremin hemen sonrasında Japon yeninde de değer kaybı yaşandı ancak güvenli yatırım aracı olarak görülen yendeki bu gerileme, küresel çapta yatırımcıların endişelerini artıran diğer gelişmeler nedeniyle yeniden toparlandı.

İçerde ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ilk seansı yüzde 0.3 aşağıda kapattı. Dolar/TL 1.58, euro/TL ise 2.18'li seviyelerde bulunuyor.

 
Petrol fiyatları düştü

Diğer taraftan dünyanın üçüncü büyük ekonomisi olan Japonya'daki ekonomik faaliyetlerin yavaşlayacağı beklentisi, Ortadoğu'daki endişelere rağmen petrol fiyatında gerileme yaşanmasına neden oldu. Brent tipi ham petrolün fiyatı 114 doların altına inerken, ABD tipi ham petrolün fiyatı da 102 doların altına geldi.

Japonya'da son 140 yılın en şiddetlisi olduğu belirtilen deprem, son günlerde piyasalarda yaşanan tansiyonu artıran son gelişme oldu. Libya'da süren isyan ve bugün Suudi Arabistan'da gerçekleşecek protestoların, karışıklığın petrol zengini bu ülkeye de sıçrama riskini artırması, tedirginliğin dinmesine izin vermiyor.

Bununla birlikte kredi derecelendirme kuruluşlarından gelen not indirimi kararlarıyla gözlerin yeniden Avrupa'daki borç krizine çevrilmiş olması da küresel piyasaların moralini bozan diğer gelişme olarak ortaya çıkmış durumda.

Şimdi ise Japonya'daki depremin küresel ekonomiyi ne ölçüde etkileyeceği sorusu masaya gelmiş durumda.

Toyota üretimi durdurdu

Japonya'daki deprem nedeniyle otomobil ve elektronik fabrikaları ile petrol rafinerilerinde üretim durduruldu. Deprem sonucu ayrıca, başkent Tokyo'daki Narita havaalanı dahil birkaç havaalanı ile ülkedeki bütün limanlar kapatıldı ve demiryolu ulaşımı durduruldu.
Depremin yol açtığı tsunaminin etkilediği Miyagi bölgesi ve civarındaki yerler, birçok kimyasal ve elektronik fabrikalar dahil önemli imalat ve sanayi bölgelerine ev sahipliği yapıyor.

Japon otomotiv devlerinden Toyota, depremin etkilediği bölgedeki iki montaj fabrikası ve bir yedek parça fabrikasında, Nissan da dört fabrikada faaliyetlerini durdurdu. Honda'nın Sayama, Tochigi ve Hamamatsu fabrikalarında da üretim yapılmıyor.

Asahi Kasei şirketinin Miyagi'deki fabrikası, elektrik kesintisi nedeniyle üretimine ara verdi. Cosmo Oil şirketinin Chiba bölgesinde bir petrol rafinerisinde yangın çıktı. Fuji Heavy Industries şirketinin, bazıları otomobil parçaları üretiminde faaliyet gösteren 10 fabrikasından 8'inde üretim durduruldu. Şirketin ayrıca, bir uçak fabrikası ile Tochigi bölgesinde elektrik enerjisi üretim tesisinde de faaliyetlere ara verildi.

Fujitsu şirketinin bazı tesisleri depremde zarar gördü. Sentetik kauçuk üreticisi JSR şirketinin Ibaraki bölgesindeki Kashima fabrikasında, Mitsui Mining ve Smelting şirketinin Aomori bölgesinde çinko tesisi Hachinohe'de, Nippon Paper Group'un Miyagi ve Fukushima bölgelerindeki fabrikalarda üretim durduruldu. Bira üreticisi Sapporo Breweries'in Sendai fabrikasında hafif hasar meydana gelirken, Sendai ve Chiba fabrikalarında elektrik kesintisi nedeniyle üretim yapılamıyor.

Sony üretimini durdurdu

Elektronik devi Sony, Fukushima bölgesindeki iki ve Miyagi bölgesindeki dört fabrikada üretimini durdurdu. Şirketin Miyagi'deki kimyasal üretim fabrikasının zeminini sular basarken, bin kadar çalışanın fabrikanın ikinci katında mahsur kaldığı bildirildi.
Sumitomo Metal Industries şirketi, Ibaraki bölgesinde bulunan Kashima fabrikasında faaliyetlerini durdurdu.

Tokyo Electric Power şirketinin işlettiği Fukushima Daiichi bölgesindeki üç nükleer reaktör, otomatik olarak devre dışı kalırken, herhangi bir radyoaktif sızıntı olmadığı kaydedildi.

Tokyo Gas şirketi de 35 binden fazla haneye doğalgaz sevkıyatını kesti ve ülkenin doğusundaki Kanto bölgesinde faaliyetlerini durdurdu.

Sigorta şirketleri ve Avrupa Borsaları değer kaybetti

Bu arada, depremin yol açacağı zarar nedeniyle dünyanın önde gelen sigorta şirketlerinin hisseleri yüzde 2 ila yüzde 6,5 oranında değer kaybetti.

Sigorta sektöründe önde gelen küresel oyunculardan Swiss Re'nin hisseleri yüzde 5,8, Munich Re'nin yüzde 5,4 ve Hannover Re'nin yüzde 4,7 düştü. Fransız sigorta şirketi Scor'un hisseleri yüzde 6,5, Aviva, Allianz ve Axa sigorta şirketlerinin yüzde 2,5'ar ve İngiliz Prudential'ın da yüzde 2 geriledi.

Swiss Re'nin sözcüsü Tom Armitage, ''Şu anda herhangi bir şey söyleyecek durumda değiliz. Durum halen belirsiz'' dedi. Armitage, Japonya'nın, şirketin 10 önemli piyasasından biri olduğunu ifade etti.

Dünyanın en büyük sigorta şirketi Munich Re ve Swiss Re, şubat ayında Yeni Zelanda'daki deprem ve Avustralya'daki sel felaketinin doğal felaket talepleri için ayrılan yıllık bütçelerini zaten tükettiğini açıkladılar.

Munich Re'nin Yönetim Kurulu üyesi Torsten Jeworrek deprem olmadan önce dün gazetecilere yaptığı açıklamada, ''Japonya'daki deprem riski Munich Re için önemli'' demişti.

Deprem ayrıca, Asya borsalarından sonra Avrupa borsalarını da olumsuz etkiledi.
Avrupa'da işlemlerin sürdüğü Londra Borsası'nda FTSE-100 Endeksi yüzde 0,23, Frankfurt Borsası'nda Dax Endeksi de yüzde 0,95, Paris Borsası'nda Cac 40 Endeksi yüzde 0,61, Madrid Borsası'nda IBEX Endeksi yüzde 0,23, Milano Borsası'nda FTSE MIB Endeksi yüzde 0,82 ve Amsterdam Borsası'nda AEX Endeksi yüzde 0,76 oranında kayıp verdi.