AKP'den sürpriz öneri

Yeni anayasanın “Temel Hak ve Özgürlükler” bölümüne ilişkin önerilerini TBMM Başkanlığı’na sunan AKP, aralarında gazetemiz yazarı ve CHP Milletvekili Mustafa Balbay’ın da bulunduğu 8 milletvekilinin tutuklanmasına gerekçe gösterilen anayasanın 14. maddesinin kaldırılmasını önerdi. Böylece AKP, anayasanın 83. maddesinde istisnayı kaldırmak yerine muhalefete karşı, “bölücülük, laik cumhuriyet”e anayasal güvence sağlayan 14. madde kozunu kullanacak.

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun dünkü toplantısında AKP, CHP, MHP ve BDP’nin yeni anayasanın “Temel Hak ve Özgürlükler”e ilişkin önerileri ele alındı. CHP’nin önerisini ancak dün tamamlayıp, Meclis Başkanlığı’na sunması nedeniyle, bugünden itibaren “yazım komisyonu”nun çalışmalarını sürdürmesi ve bu arada partilerin birbirlerinin önerilerini incelemesi kararlaştırıldı. AKP’nin sunduğu öneriler arasında, en dikkat çekeni ise milletvekili dokunulmazlığında “istisna”yı oluşturan mevcut anayasanın 14. maddesine yeni anayasa önerisinde yer vermemesi oldu. AKP’nin önerisinde yer vermediği “temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması”nı düzenleyen 14. madde, hiçbir hak ve hürriyetin “devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı, demokratik ve laik cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamayacağı”nı düzenliyor. Mevcut anayasanın 83. maddesi, milletvekillerini, ancak 14. maddede sayılan gerekçelerle tutuklanabileceğinin yolunu açıyor. AKP hükümetleri öncesinde bu istisna hiç uygulanamazken, 12 Haziran seçimlerinde parlamentoya giren 8 milletvekili için bu istisna uygulandı. AKP’nin anayasanın 83. maddesindeki atfı kaldırmak yerine, 14. maddeyi kaldırması, “laik cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetlere vize” olarak yorumlandı.

Vatandaşlık krizi ertendi

“Temel Hak ve Özgürlükler” bölümüne ilişkin önerisini ancak dün TBMM Başkanlığı’na sunan CHP; kritik “vatandaşlık” tanımına yer vermeyerek, sorunu şimdilik “erteledi.” CHP’nin “Kataloğun kişi hak ve özgürlükleri bölümüne katalog dışı madde” olarak koyduğu “vatandaşlık” başlığının altına sadece “not” düşüldü. CHP’nin notunda “Vatandaşlık maddesinin, anayasanın başlangıç bölümü ve Cumhuriyetin temel nitelikleri ile birlikte tartışılması gerekir” ifadesi yer aldı.

CHP’nin önerisinde dikkat çeken bir başka düzenleme ise ilk kez “ateistlerin” haklarının da anayasal güvence alınmak istenmesi oldu. “Din, vicdan ve inanç özgürlüğü” maddesi altında bu kapsamda “Herkes din ve inancını serbestçe seçme ve değiştirme veya hiçbir inanç taşımama özgürlüğüne sahiptir” ilkesine yer verildi.

Mevcut anayasanın 42. maddesinde düzenlenen “Eğitim hakkı” ile ilgili bölümde yer alan, “eğitim ve öğretimin Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda” yapılacağına ilişkin düzenleme, CHP’nin önerisinde de yer almadı. AKP, MHP ve BDP’nin önerilerinde de Atatürk ilkelerine ilişkin hüküm yer almıyor. Ancak CHP’nin önerisinde, eğitimin “laiklik ilkesi doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esasları çerçevesinde” yapılması öngörüldü.