AB'nin kabus Brexit senaryosu: Anlaşma olmazsa ne olur?

Getty Images

Avrupa Birliği, İngiltere'nin ayrılışı anlamına gelen Brexit'e dair 16 sayfalık bir belge yayımladı.

Belgede ülkelerin, şirketlerin ve bireylerin İngiltere'nin bir anlaşma olmadan ayrılması durumunda nasıl davranması gerektiğine dair tavsiyeler yer alıyor.

BBC Reality Check muhabiri Chris Morris, belgede öne çıkan başlıkları derledi.

'Önemli bir aksaklık yaşanacak'

Daha en başından AB bir konuyu açıkça ortaya koyuyor: Müzakereler beklendiğinden iyi bile gitse, herkesin yaşanacak önemli aksaklıklara hazırlanması gerekli.

AB, 29 Mart 2019 tarihinin İngiltere'nin birlikten ayrılacağı gün olması dolayısıyla Brexit'in hayata geçeceği tarihi 30 Mart olarak kullanıyor.

Belge, müzakerelerin devam ettiğini ve bir anlaşmaya varılmasının AB'nin tercih ettiği sonuç olduğu vurgulanıyor.

Ancak henüz çözülememiş konular arasında, üye olduğu sırada İngiltere'ye gönderilen kişisel verilerin ve Avrupa Adalet Divanı'nın (ECJ) ayrılık anlaşmasında rolünün ne olacağı yer alıyor.

Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti arasında gümrük kontrollerinin işlediği bir sınırın oluşmasını engellemek için bir gelişmenin yaşanmadığı da belirtiliyor.

AB, daha önce de çok defa vurguladığı gibi bir anlaşmanın gerçekleştirilmesi için az zaman kaldığını söylüyor.

'Anlaşma olmazsa'

Eğer iki taraf arasında bir anlaşma olursa, 31 Aralık 2020'ye kadar AB kuralları İngiltere'de geçerli olmaya devam edecek.

Bu da şirketlere ve hükümetlere yeni ilişkilere hazırlanmaları için süre vermiş olacak.

Ancak bir alaşma olmadığı takdirde 2019 Mart ayının sonunda ilişkiler bir anda kökten değişecek.

Eğer Mart ayı gelmeden iki taraf da bir anlaşmanın olmayacağı kararına varırsa en azından tarafların hazırlanma süresi olabilir.

AB açısından anlaşmanın olmayacağı bir senaryoya hazırlanmak, en iyisini umut edip en kötüsüne hazırlanmak anlamına geliyor.

Hazırlığı hızlandırmak

Belge, sonucun ne olacağına bakmaksızın bazı şeylerin şimdiden hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Belgenin üzerinde durduğu bir madde, şirketlerin Brexit olduktan sonra AB pazarına giriş yapabilmek için hazırlıklarını, izinlerini ve belgelerini hazırlamış olmaları gerektiğine dair.

Anlaşma olmaması halinde İngiltere'de yaşayan AB vatandaşları, AB'de yaşayan İngiliz vatandaşları için herhangi bir düzenlemenin olmadığı aktarılıyor.

O yüzden sınırlardaki kontrollerin yollarda ve limanlarda önemli gecikmelere yol açabileceği, gümrük kapılarında uzun araç kuyruklarının olabileceği belirtiliyor.

Böylece İngiltere'nin ticaret ve mevzuat konularına geldiğinde üçüncü ülke haline geleceği ve bunun da piyasa entegrasyonunda önemli bir gerilemenin yaşanacağı anlamına geldiği anlatılıyor.

Birçok önlemin AB seviyesinde alınacağı belirtilse de ulusal, bölgesel ve yerel hükümetlerin de olası bir anlaşmasızlığın en kötü etkilerine karşı önlemlerini alması gerektiği vurgulanıyor.

Şirketlerin hazırlıkları

En büyük dikkat ise sonuçlarını kestirmesi oldukça zor olan müzakere sürecinin sonunda büyük ya da küçük olsun AB şirketlerinin hazırlıklı olmasına veriliyor.

İrlanda ve Hollanda gibi ülkelerin şirketlerine rehber olması amacıyla internette platformlar kurduğu belirtiliyor.

Belge aynı zamanda birçok şirketin operasyonlarını AB'nin kalan üyelerine taşıdığını da öne sürüyor.

Avrupa'da da İngiltere'de de Brexit'i bir tehditten ziyade bir fırsat olarak görenler olduğu aktarıldı.

Yasal ve teknik sonuçları

Komisyon, ekonomi, sağlık, gıda güvenliği, finansal hizmetler, gümrük, ulaştırma ve şirket kanunları gibi alanlardaki hazırlıkları içeren 68 başlıklı bir tebliğ hazırladı.

Hükümetlerin ve şirketlerin göz önüne alması gereken yasal ve teknik meseleler gündeme getirilirken Brexit'in ekonomik hayatın her alanına yayılacak olan karışıklıklarını gözler önüne seriyor.

İngiltere'de ise hükümet bu tarz bir bilgi paylaşımında henüz bulunmadı.

Ancak Çarşamba günü İngiltere Başbakanı Theresa May, milletvekillerine şirketler ve vatandaşlar için bir anlaşma olmaması takdirinde neler olacağına dair Ağustos ya da Eylül aylarında bir teknik rehberin açıklanacağını söyledi.

Veritabanlarına erişim

Politika ve iç güvenlik dahil olmak üzere İngiltere'nin erişiminin devam etmesini istediği her türden AB veritabanı var.

Ancak AB, İngiltere'nin üyeliğin istediği taraflarını tutamayacağını söylüyor, en son açıklanan bu belgede de İngiltere'nin üçüncü ülke olması takdirinde veritabanlarından çıkarılacağı aktarılıyor.

Komisyon, uluslararası anlaşmalardan da İngiltere'nin üye ülke olarak çıkarılması çalışmaları yaptığını duyuruyor.

Müzakerelerin sonucuyla ilgili yeterli veriye ulaşıldığı takdirde AB bunu uluslararası partnerlerine duyuracağını vaat ediyor.

Son olarak belgede İngiltere'nin, Avrupa Birliği'nin uydu nevigasyon sistemi Galileo programı ya da Referans Laboratuvarları gibi AB'ye dair yürüttüğü görevlerin yerinin değiştirileceğini belirtiliyor; çünkü AB'nin bu görevleri üstlenmesi için üçüncü bir ülkeye güvenemeyeceği ifade ediliyor.

Halihazırda Londra'da bulunan Avrupa İlaç Ajansı Amsterdam'a, Avrupa Bankacılık Otoritesi ise Paris'e taşınıyor.