AB’nin gözü Doğu’da

Trump yönetimiyle kriz havasındaki birliğin lokomotifleri Almanya’nın başbakanı Çin’de, Fransa’nın cumhurbaşkanı Rusya’da temaslarda.

cumhuriyet.com.tr

ABD yönetiminin korumacı gümrük politikaları, Kudüs’ü İsrail’in başkenti ilan etme kararı ve İran’la yapılan uluslararası nükleer anlaşmadan (JCPOA) çekilerek bu ülkeye yaptırımlar uygulamasıyla sarsılan transatlantik ittifakında Avrupa Birliği (AB) cephesi, Rusya ve Çin mesaisinde. AB’nin lokomotif ülkelerinden Almanya’nın Başbakanı Angela Merkel’in iki günlük Çin ziyareti dün başladı. Birliğin bir diğer lokomotifi Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un rotası ise dün Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşmek üzere Rusya’ydı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen yılın sonunda açıkladığı ulusal güvenlik stratejisinde rakipler olarak ele alınan Pekin ve Moskova’ya gezilerinde AB liderlerinin gündemlerinin ilk sıralarında ticari ilişkiler, İran yaptırımları ve Ortadoğu’daki gerilim bulunuyor.

‘Yalnız İran’ı etkilemez’

Pekin ziyaretinde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Başbakanı Li Keçiang ile temaslarda bulunan Merkel’in öncelikli gündemi iki ülke arasında yıllık 224 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin geliştirilmesiydi. Trump’ın uygulamaya karar verdiği yeni gümrük tarifeleri ve önceki gün ithal otomobil karşıtı mesajlar nedeniyle kaygılı olan taraflar, birbirlerine serbest ticaret sözü verdi. Merkel, JCPOA’nın taraflarından olan Çin’in Başbakanı Li ile görüşmesinde ABD’nin çekilmesine rağmen anlaşmanın devamının sağlanmasının diplomatik yollardan hallolması için destek istedi. Li de “Anlaşmanın iptali yalnız İran’ı etkilemeyecek, diğer uluslararası sorunların barışçıl müzakerelerle çözülmesinde de olumsuz bir etki yaratacak” diyerek ülkesinin anlaşmaya bağlılığını yineledi. Bu arada, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas da önceki gün Washington’da mevkidaşı Mike Pompeo ile görüştü. Avrupa’nın JCPOA’da kalmak konusunda birleşmiş olduğunu söyleyen Maas diğer yandan ise ABD ile görüş ayrılığının sürdüğüne işaret etti.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron da dün St. Petersburg’da Rus lider Putin ile bir araya geldi. Macron’un bugün kentteki Uluslararası Ekonomik Forumu’nda konuşma yapması bekleniyor. Liderlerin görüşme ajandasında, taraf konumunda oldukları İran anlaşmasının korunması için ortak yol haritasının nasıl oluşturulabileceği, her iki ülkenin silahlı güçlerinin de sahada bulunduğu Suriye’nin siyasi geleceği ve Ukrayna geriliminin ardından Rusya’ya ABD ve AB tarafından uygulanmaya başlanan ekonomik yaptırımların akıbeti yer alıyor.

HAMANEY AVRUPA’YA ŞART KOŞTU

ABD’nin Tahran’la varılan uluslararası nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından AB’den güvenceler isteyen İran’ın dini lideri Ali Hamaney önceki gece uzlaşının devamı için ülkesinin şartlarını açıkladı. Ülkenin askeri ve siyasi liderlerini kabul eden dini lider, taraf ülkelere hitap ettiği konuşmasında şartlarını şu şekilde sıraladı: 

* İran’ın Ortadoğu’daki faaliyetleri ve balistik füze programının sorgulanmaması, 

* Nükleer anlaşmadan ayrılarak 2231 sayılı kararı ihlâl eden ABD’ye karşı yeni bir karar çıkarılması, 

* ABD’nin İran aleyhindeki her türlü yaptırımına karşı konulması, İran’ın petrol ihracı ve Avrupa bankalarıyla ilişkisi konusunda güvence verilmesi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, geçen pazartesi günü İran’ın balistik füze programına son vermesi, Suriye’den çekilmesi, Ortadoğu’daki etkinliğini sonlandırmasını da içeren 12 maddelik bir ültimatom sunmuş, aksi takdirde Tahran’a karşı benzeri görülmemiş mali yaptırımların yaşama geçeceğini söylemişti.