70 bin eserlik yağma

Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nden çalınan ve İstanbul’da yapılan operasyonda ele geçirilen 30 tabloyla ilgili soruşturma derinleştirilirken, gözler Türkiye’nin çeşitli müze ve ören yerlerinden çalınan eserlere çevrildi. Araştırmacı Yaşar Yılmaz dünyadaki çeşitli müzeleri gezerek, ülkemizden kaçırılan eserleri fotoğrafladı. Yılmaz çalışma sonunda, 70 bine yakın tarihi eserin Türkiye’den çalındığını tespit etti. Bu eserlerin geri getirilmesine ilişkin şu ana kadar bir işlem yapılmamasını da eleştirdi.

ABD, Avusturya, Danimarka, Almanya, Rusya ve Yunanistan’ın önde gelen müzelerini gezerek, yağmalanan ve
çalınan eserleri fotoğraflayan emekli inşaat mühendisi Yılmaz, İzmir ve Ege’den yaklaşık 50 bin eserin yurtdışına kaçırıldığını açıkladı. Araştırmasına 2009’da başlayan Yılmaz, ABD’deki Paul Getty, Metropolitan, Boston, İngiltere’deki British, Oxford Ashmolean, Almanya’daki Bergama, Alte ve Yunanistan’daki Benaki gibi müzelerde Osmanlı eserlerinin yanı sıra milattan öncesine dayanan eserlerin, hatta türbelerdeki tabutların bile kaçırıldığını
tespit ettiğini söyledi.

Bu müzelerde sergilenen eserlerin üzerinde yer alan bilgi notlarından yola çıkarak 70 bin eserin Türkiye’den kaçırıldığını belirlediğini, tüm eserlerin tek tek fotoğraflarını çektiğini anlatan Yılmaz, şöyle dedi: “Bilindiği üzere Ege’de en büyük yağmaya Bergama ve Efes’in 1863’te ‘bilimsel araştırma’ denilerek Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Avusturyalılar
tarafından kazılmasıyla başlandı ve hiçbir itiraz gelmemesi üzerine 1930 yılında  Bergama Müzesi açıldı. Bugün hâlâ Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından Bergama’da kazılar devam etmektedir. Yine benzer şekilde Avusturyalılar da 1986 yılında Neuburg Sarayı’nı Efes Müzesi’ne dönüştürmüşlerdir. Yalnızca bu müzeler bile ülkelerine yılda 15 milyon Avro getirmektedir. Bunu düşünürsek ülke olarak ne denli büyük bir kayıp yaşadığımız ortadadır.”

70 bin eseri geri alma zamanının geldiğini de belirten Yılmaz, şunları söyledi: “Bergama ve Efes müzelerinin yanı sıra Yunanistan ziyaretim sırasında Aliağa’daki Myrina antik kentine ait eserlerin Atina’daki Benaki Müzesi’nin içinde sergilendiğine şahit oldum. Resmen iki salon dolusu eseri bizden alıp götürmüşler. Atina’daki 10 müzenin 6’sında bize ait olan 3 bin eseri belgeleyip fotoğrafladım. Bunun gibi onlarca belge mevcut. Şimdi bu 2 yıllık çalışmamı bir kitap haline getireceğim. Bugün Birleşmiş Milletler’e bağlı UNESCO’nun ‘Her eser kendi toprağına iade edilmelidir’ hükmü
bulunmaktadır. Türkiye bu eserleri geri istemelidir.”

HANGİ ESER NEREDE?

Türkiye’den en çok Ege Bölgesi’nden eserlerin kaçırıldığını belirten Yılmaz, bazı eserlerin nerelerde
sergilendiğini şöyle sıraladı:
* Bergama Tapınağı ve Milet Pazar Yeri (MÖ 4. yy.) Almanya’daki Bergama Müzesi’nde.
* Salihli Tapınak Sütunu (MÖ 4. yy.) Amerika’daki Metropolitian Müzesi’nde.
* Urla (Klazomenai) Lahiti İngiltere’deki British Müzesi’nde.
* Efes Kütüphanesi’nin heykel asılları Avusturya’nın Efes Müzesi’nde.
* İzmir Apollon Heykeli (MS 2. yy.) Fransa’nın Louvre Müzesi’nde.
* Efes Artemis Tapınağı’ndan Amazon Kadın Heykeli Amerika’nın Baltimore Müzesi’nde.