"550 bin doları, PET şişeyle sokağa atıyoruz"

Polietilen Tereftalat (PET) Dönüştürücüleri Derneği kurucusu ve başkanı Mustafa Sami Barshan, Türkiye'de piyasaya yılda yaklaşık 550 bin ton PET girişi olduğunu, bunun ancak yüzde 10-15'inin geri dönüşüm sürecine sokulabildiğini belirterek, bu atıkların tamamının geri dönüşüm sürecine katılabileceğini ve ekonomiye yılda 550 bin dolar sağlanabileceğini bildirdi.

Kolay üretilmesi, taşınması, maliyetinin düşüklüğü nedeniyle içecek üreticileri başta olmak üzere bir çok sektör tarafından PET ambalajlar tercih ediliyor. Yaz aylarında içecek tüketiminin artmasıyla PET atıklar da artıyor. Dünyada her beş dakikada 2 milyon PET şişe üretilirken, bir PET şişenin doğada 800-1000 yılda kaybolduğu ifade ediliyor. PET atıkların geri dönüşüm süreciyle ekonomiye kazandırılması, çevre kirliliği açısından da büyük önem taşıyor.

PET atıklar, uyku tulumundan, halı tabanına, yastık yorgandan lazer toner kartuşuna 21 farklı ürünün imalatında kullanılıyor. Türkiye'de geri dönüşümü sağlanan PET atıklar, kumaş elyafı, fırça kılıfı, halı elyafı, ambalaj çemberi ve levha olmak üzere 5 farklı üründe değerlendiriliyor. PET geri dönüşümüyle ilgili olarak Türkiye'de 28 geri dönüşüm tesisi bulunuyor. Bu tesisler ardiyelerden satın aldıkları PET hurdaları çapak, elyaf haline getirip, bu malzemeleri hammadde olarak kullanan ambalaj, tekstil, inşaat, prefabrik sektörlerinde faaliyet gösteren fabrikalara satıyor. Ardiyelere ise PET atıkların büyük bölümünü, sokak toplayıcıları sağlıyor.

"Dünyada da cam şişenin yerini PET alıyor"

Türkiye'de bu alandaki tek sivil toplum kuruluşu olan PET Dönüştürücüleri Derneği'nin kurucusu ve başkanı Mustafa Sami Barshan,  Türkiye'deki PET şişe dönüşümü konusunda bilgi verdi.

Cam şişelerin özellikle içecek ambalajında kullanım oranının gitgide düştüğünü, camın yerini kullanım kolaylığı açısından PET'in aldığını ifade eden Barshan, şöyle konuştu:

"Almanya'da yapılan bir araştırmaya göre, tüketicilerin PET şişelere ilgisi gün geçtikçe artıyor. Tüketiciler PET şişeleri artık daha fazla kabul ediyorlar. GFK ConsumerScan'den alınan ve PET şişelerin alkolsüz içeceklerdeki oranının yüzde 77'nin üzerine çıktığını gösteren son rakamların da bunu teyit ettiği görülüyor. PET şişe hem görüntüsü hem de tüketici tarafından kolay kavranabilmesi ve taşınabilmesi açısından ideal bir ürün olarak kendini kanıtlamıştır. PET benzer uygulamalar için tercih edilen diğer malzemelerin çoğundan daha hafiftir. Bu nedenle PET şişelerin daha az malzeme ile üretiliyor olması aslında çevre açısından avantajlıdır ve değerli kaynaklardan tasarruf etmeye yarar. PET şişelerdeki tasarruf potansiyeli henüz tüketilmemiştir ve teknolojik yenilikler devam etmektedir."

 "Piyasaya her yıl 500-550 bin ton PET giriyor"

Türkiye'nin 2012'de film, levha ve ilk şekilde olmak üzere 226 bin, hurda olarak da 34 bin ton PET ithal ettiğini ifade eden Barshan, şu bilgileri aktardı:

"PET hammadde olarak 2012'de yaklaşık 188 bin ton üretilmiştir. Ülkemize yılda yaklaşık 188 bin tonu yerli üretim, 34 bin tonu hurda ithalatı olmak üzere toplamda 450 bin ton civarında PET girişi bulunmaktadır. İstatistikler PET'in sadece hammadde ya da ara ürün hali üzerinden yapılmıştır. Halbuki ambalaj malzemesi olarak PET ülkemize giriş yapmakta bunlar yine atık olarak kalmaktadır. Ambalaj olarak giren PET'i de dahil ettiğimizde ülkemize yılda yaklaşık 500-550 bin ton PET girişi olmaktadır."

 "Çöp ithal ediyoruz"

Türkiye'de geri dönüşümün ekonomiye verdiği zarara değinen PET Dönüştürücüleri Derneği Başkanı Barshan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Türkiye, 2012'de PET hurda, diğer bir deyişle başka ülkelerin çöplerinin ithalatı için 20 milyon 350 bin dolar ödemiştir. Elde bulunan kaynakların optimum şekilde kullanılmayıp, yani mevcutta ülkemizdeki PET atıkların değerlendirilip geri dönüşüm sürecine sokulmaması nedeniyle bu ihtiyacımızı ithalat yoluyla karşılamaktayız. Milli ekonomiye zarar sadece bununla kalmayıp, PET geri dönüşümü prosesinde su, elektrik gibi doğal kaynakları en az seviyede kullanacaktır. Bu da geri dönüşüm yaparken, üretim esnasındaki tüketimden daha fazla doğal kaynak tüketimi engellenecektir. Ayrıca atıkların bir köşeye atılıp çürümeye terk edilmesi yerine ekonomiye dönüşünü sağlar, hammadde üretiminde elektrik tasarrufu sağlayarak işletmeleri daha karlı kılar, ambalaj atıklarının yaygın geri dönüşümünde ise firmaların ambalaj giderleri büyük ölçüde düşeceğinden özellikle tüketiciye yansıyan fiyatlarda belli bir düzeye kadar düşüşler görülebilir."

"PET şişelerin ancak yüzde 10'u geri dönüşüme giriyor"

Dernek Başkanı Barshan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nde 2012 yılı için yüzde 40 oranında geri kazanım hedefi koyduğunu ancak araştırmaların yüzde 10-15'lik bir oranın geri dönüşüme girdiğini ifade etti. Yeterince PET hurda ve atıklar toplanamadığı için PET hurdaların ithal edildiğini belirten Barshan, plastik atıkların geri dönüşümü oranında AB ortalamasının yüzde 16 olduğunu ifade ederek Türkiye'nin ortalamanın altında kaldığını söyledi.

 "Sokak toplayıcılarına mahkumuz"

Türkiye'de kaynağında evsel atıkların ayrıştırılmasını sağlayan sistemin yaygınlaşmadığını belirten Barshan, şöyle devam etti:

"Geri dönüşümün en önemli adımı; kaynağında ayrı toplamaktır. Kaynağında ayrı toplamanın amacı geri dönüşümün verimini artırmaktır, bu da atık kumbaralarına sadece PET atılması ile gerçekleşebilir. Evsel ve diğer atıklarla karışan PET kontaminasyona uğramakta yani kimyasal özelliği değişmektedir. Bu da geri dönüşüm esnasında daha fazla su, elektrik enerjisi ve işgücü harcanmasına neden olmaktadır. Bugün ambalaj atıkları ve PET'in toplanmasına düzensiz sokak toplayıcılarına mahkumuz. Bundan kurtulmanın yolu da toplam sistemini geliştirmektir. Kaynağında ayırıp toplama sistemi geliştirebilir ve uygulayabilirsek, ekonomiye yılda 550 bin dolar değer katabiliriz."

 "Neden yalnızca mavi kapak?"

PET Dönüştürücüleri Derneği Başkanı Mustafa Sami Barshan, "Kapaklar için kampanyalar yapılırken PET şişenin diğer bölümü için niçin kampanyalar yapılmıyor?" şeklindeki soruyu ise şöyle yanıtladı:

"PET şişenin toplanmama sebebi boyut olarak kapakla kıyaslandığından daha büyük olmasıdır. Mavi kapak projesinde kapaklar, evlerde küçük torbalarda hatta gün içinde insanların ceplerinde bile muhafaza edebilecekleri kadar küçüktür. Bu yüzden toplama projesi başarıyla devam ettirilmektedir. Ancak şişenin geri kalanı aslında geri dönüşüme daha müsait olmasına rağmen hacimsel olarak daha fazla yer kapladığından biriktirme istenilen hedefe ulaşamamaktadır. Bunun başlıca nedeni ise insanların geri dönüşüm konusunda yeterli hassasiyete henüz ulaşmamalarıdır."

"PET şişeler nasıl atılmalı"

Barshan, tüketicilerden PET şişeleri geri dönüşüm kutularına atmalarını, atarken de PET şişenin kapak ve alt kısmından elle bastırılarak pres haline getirerek, şişelerin hacmini küçültmelerini istedi.