3. Yargı Paketi açıklandı

Adalet Bakanı Sadullah Ergin, yargı hizmetlerinin daha etkin, süratli ve verimli sürdürülebilmesi amacıyla getirilen yenilikleri içeren 3. Yargı paketini açıkladı. Ergin, Hakimevi'nde düzenlenen basın toplantısında tasarının yüze yakın maddeden oluştuğunu ifade ederken, ceza, icra-iflas, idari yargı ile basın ve ifade özgürlüğü alanlarında düzenlemeler yapıldığını kaydetti. Bakan Ergin, tasarıdaki ceza mevzuatındaki yeniliklere göre, bazı fiillerin suç kapsamından çıkarılarak "kabahat"e dönüştürüldüğünü belirterek, yurda kaçak girip yakalananlar, sınır dışı edildiği halde tekrar yurda girmek isteyen yabancılar, belge almadan seyahat acenteliği yapanlar ile belge almadan turist rehberliği yapanlar hakkında hapis cezası yerine mülki amir tarafından para cezası verileceğini kaydetti.
 

'Vatandaş basit suçlar için hakim karşısına çıkmayacak'

Tasarı ile vatandaşın basit suçlar için hakim önüne çıkmak zorunda kalmayacağını ifade eden Ergin, uygulama için önödeme kapsamının genişletildiğini (kamu görevlisinin ticaretle uğraşması, yabancı devlet bayrağına karşı hakaret gibi) ancak sabıkalı olanlar ile mağduru gerçek kişi olanlara bu hükmün uygulanmayacağını söyledi. Para cezası miktarı ise 100 TL ile 3 bin 600 TL arasında değişecek.
 

'Kaçak elektrik hırsızlığı olmayacak'

Ergin tasarıya göre kaçak elektrik kullanımının "karşılıksız yararlanma" suçuna dönüştürüldüğünü belirtirken, borcun faiziyle birlikte ödenmesi durumunda hapis cezasının verilmeyeceğini, bu cezasızlık halinin suçu ilk kez işleyenlere uygulanacağını kaydetti. Ancak kişi 5 yıl içinde aynı suçu işlerse, bu hükümden yararlanamayacak ve hapis cezası alacak. Ergin tasarıda, molotofkokteylinin "silah ve patlayıcı madde" kapsamına alındığını da sözlerine ekledi.

'Ömür boyu sabıka yok'

Bakan Ergin yine tasarı uyarınca kimsenin ömür boyu sabıkalı sayılmayacağını, adli sicil kayıtlarının her halükarda 30 yıl geçmesiyle birlikte silineceğini ifade etti. Mevcut uygulamada adli sicil arşiv kayıtlarının kişinin ölümü ve ya 80 yıl geçtikten sonra silindiğini hatırlatan Ergin, bir gazetecinin sorusu üzerine özellikle devlete karşı mahkum olan kişilerin suçlarının da bu uygulama kapsamına alındığını söyledi.

'Tutuklama gerekçesi açık şekilde yazılacak'

Tasarıyla tutuklama yerine uygulanabilecek alternatif tedbirlerin genişletildiğini kaydeden Ergin, buna göre 3 yıl olarak uygulanan adli kontrol sınırının 5 yıla çıkarıldığını, tutuklamanın alternatifi olarak adli kontrol tedbirinin kapsamının genişletildiğini açıkladı.
Tutuklama kararı verilmesinin de zorlaştırıldığını belirten Ergin, tutuklamanın hukuki ve fiili nedenlerle gerekçesinin açık şekilde yazılacağını ifade etti. Buna göre, verilen kararlarda "kuvvetli suç şüphesi, tutuklama nedenlerinin varlığı, tutuklama tedbirinin ölçülü olduğu" somut olgularla gerekçelendirilerek açıkça yazılacak. Ergin, gazetecilerin sorusu üzerine de Türkiye'de tutuklama uygulamasına yönelik getirilen yeniliklerin AİHM'in Türkiye aleyhine verdiği kararlar doğrultusunda düzenlendiğini, AİHM'in eleştirilerinin dikkate alındığını ifade etti.
 

'Görevini kötüye kullanan doktora rüşvet cezası'

Yolsuzlukla mücadeleyi daha etkin hale getirmek amacıyla da yeni düzenleme yapıldığını söyleyen Ergin, görevi kötüye kullanma suçu olarak kabul edilen; "icra memurunun görevini yapması, doktorun ameliyat etmesi, tapu memurunun işlemleri hızlandırması için para eylemlerinin" rüşvet suçu kapsamına girdiğini belirtti. Ergin, görevi kötüye kullanmada cezanın 1 yıldan 3 yıla kadar hapis iken, rüşvetin cezasının 4 yılda 12 yıla kadar hapis olduğunu da hatırlattı. Ergin ancak, örneğin bir hasta yakının hastası için doktora rüşvet vermesi gibi, kamu görevlisine menfaat temin etmek zorunda olması halinde, menfaati temin etmiş olan kişi hakkında ceza verilemeyeceğini kaydetti.

Örgüte üyelik suçları

Ergin, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyenler kişilerin işledikleri esas suç dışında, ayrıca örgüte üye olmak suçundan dolayı da cezalandırıldığın ifade ederek, tasarıyla örgüte üye olmak suçundan doları verilecek cezaların yarı oranında indirilmesinin ön görüldüğünü belirtti. Ergin, örgüte bilerek ve isteyerek yardım edenler için; örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek cezanın, yapılan yardımın niteliğine göre üçte ikisine kadar indirilebileceğini belirtti.
 

Özel yetkili savcı en fazla 3 ay gizlilik kararı verebilecek

Tasarıdaki bir başka düzenlemeyle ise özel yetkili mahkemelerde savunma hakkının kullanımının genişletildiğini belirten Ergin, özel yetkili savcılarca yürütülen soruşturmalarda, şüphelinin ifade tutanağına, bilirkişi raporuna, diğer bir kısım adli işlemlerle elde edilen delillere ilişkin olarak "en fazla 3 ay süreyle" gizlilik kararının verilebileceğini kaydetti. Buna göre, belgelerden örnek alma hakkına getirilen ve dava açılıncaya kadar devam ettirebilen sınırlamanın uygulanması 3 ayla sınırlı tutulacak.
 

Süre uzatılmayacak

Ergin bir gazetecinin sorusu üzerine bu sürenin uzatılamayacağını belirterek, "Terörle Mücadele Kanunundan (TMK) kaynaklı süresiz bir uygulama önümüzde vardı. Bunun sakıncalarına dönük olarak yapılan şikayetler, çalışmayı yapan heyetçe haklı görülerek böyle bir düzenlemeye gidilmiştir" dedi. Yine düzenlemeye göre, kovuşturma aşamasında esas hakkındaki savunmasını yapmak üzere sanık ve müdafisine hakim tarafından verilen süre sınırlaması da kaldırılacak.  Basit terör suçlarında da, bu suçlar için yaptırıma çevirme, erteleme yasağı kaldırılarak, ceza ertelenebilecek, paraya çevrilebilecek.

Yine tasarı ile petrol boru hatlarına da koruma geldi. Buna göre petrol boru hattından hırsızlık suçu 5 yıldan 12 yıla, örgütlü ise 7,5 yıldan 18 yıla kadar hapis ile cezalandırılacak. Tasarı ile karşılıksız çek keşide edenlere hapis ve ya para verilmeyecek, sadece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı uygulanacak.

İcradan önce borçluya davet yazısı gönderilecek

Ergin, Hakimevi'nde düzenlenen basın toplantısında icra ve iflas mevzuatındaki yeniliklere göre, icracıya başvurmadan önce borçluya davet yazısının gönderileceğini belirtti. Bundan sonra doğrudan icra takibine başlanmayacağını, icra takibine başlayabilmek için borçluya ödemeye davet yazısı gönderileceğini kaydeden Ergin, icra dairelerinde de her türlü nakdi tahsilat ve ödemelerin banka aracılığıyla yapılacağını söyledi. Haciz işlemi sırasında ise vatandaşın evinde kullandığı lüzumlu eşyaların haczedilemeyeceğini, altın, gümüş gibi değerli şeylerin alınacağını ifade eden Ergin, "Borçlunun hem lüzumsuz mağduriyeti, hem de satılamayacak eşyaların depolara doldurulmasının önüne geçilmiştir" dedi. Ergin, düzenlemeyle yurttaşın icrada satışa sunulmuş mallar için ise artık internetten ihaleye katılabileceğini, internet üzerinden teklif verebileceğini kaydetti.
 

Dilekçe için mahkemede beklemeye son

Bakan Ergin tasarıdaki idari yargı mevzuatındaki yeniliklere göre ise, artık vatandaşların dilekçe vermek için mahkemede beklemeyeceklerini belirtti. Ergin, idare mahkemelerinde her türlü dilekçelerin, hakimi beklemeden, oluşturulacak evrak bürolarına teslim edileceğini ve vatandaşlara dilekçenin evrak ve tarihini gösteren ücretsiz bir belge verileceğini ifade ederek, "Şu anda bir dilekçe vermek, dosyanıza bir delil sunmak isterseniz, hakimi bulmak, oturumdaysa oturumun bitmesini beklemek zorundayken, şimdi gidip ilgili büroya belgenizi sunup 'alındı' belgenizi alarak, anında işinizi bitirebileceksiniz" dedi.
 

Davalar bölge idare mahkemelerinde kesinleşecek

Ergin davaların hızla sonuçlandırılması için, Danıştay'a gelmesine gerek bulunmayan davalar ile konusu 50 bin liranın altındaki davaların, bölge idare mahkemelerinde kesinleşeceğini belirterek, bölge idare mahkemelerinin ise dört-beş kurul halinde çalışabilmesine ilişkin bir düzenleme öngördüklerini ifade etti.

Ergin yine, Danıştay'da görülen davaların azalması bakımından, bakanlıkların ülke genelinde uygulanmayan imar planları gibi yerel nitelikteki işlemlerinin, yerel mahkemelerde görüleceğini kaydederek, üst kurulların yapmış olduğu düzenlemelerin de, ilk derecece mahkemelerinde ve idare mahkemelerinde görüleceğini söyledi.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun üç yıllık geçici bir süre için sürekli çalışabilecek şekilde yeniden düzenlendiğini ve düzenlemeyle İdari Dava Dairelerinde bekleyen 6 bin temyiz dosyasının iki yıl içinde tamamen karar bağlanmasını öngördüklerini ifade etti. Ergin düzenlemeden 2 milyona yakın dosyanın etkileneceğini, bunların, önemli ölçüde savcılıkların ve mahkemelerin çalışma alanından dışarıya alınacak dosyalar olduğunu, iş yükünün de önemli ölçüde azalacağını söyledi.
 

Yasaklı yayınlar

Ergin düzenlemedeki bir diğer önemli yeniliğin basın ve ifade özgürlüğü alanında olduğunu kaydederek, mevcut mevzuatta ileriye dönük olarak yayın durdurma düzenlemesinin olduğunu ve yayınların durdurulmasına ilişkin bu hükmün kaldırıldığını ifade etti. Terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde, "suç işlemeye alenen teşvik, işlenmiş olan suçları ve suçluları övme, propaganda içeren süreli yayınlar"ın ileriye dönük olarak 15 günden 1 aya kadar durdurulabildiğini söyleyen Ergin, bu düzenlemeyi kaldırmayı öngördüklerini belirtti.

Ergin, literatürde ve hukukta uzun yıllardan beri "yasaklı yayınlar" kavramının bulunduğunu ifade ederken, "Darbe dönemleri öncesi ve sonrasında verilmiş, çok sayıda değişik yerlerde ortaya çıkan kararlar var. Bugün bunların birçoğu işlevselliğini yitirmiş olmasına rağmen, hala bu kararlar ortada olduğu için uygulama kabiliyeti bulabilmekte" dedi.

Zaman zaman kitapçılarda serbestçe alınıp satılabilen yayınların, yasak olduğu yönünde "garip" uygulamalarla karşılaştıklarını söyleyen Ergin, tasarıda bununla ilgili bir düzenleme de bulunduğunu belirtti. Buna göre, hakkında yasaklama ve toplatma kararı verilmiş olan yayınlarla ilgili olarak, belli bir sürede bu yayınlar hakkında mahkemelerce yeni bir yasaklama ve ya toplatma kararı verilmemiş olması durumunda, daha önceden verilmiş olan tüm toplatma kararları hükümsüz hale gelecek.
 

Geçiş süreci olacak

Ergin, söz konusu düzenlemeyle geçmişe dönük sünger çekilmesi, beyaz bir sayfa açılmasının öngörüldüğünü söyledi. Bunun için bir geçiş sürecinin olacağını söyleyen Ergin, "Geçiş süreci içerisinde, zaruri olanlarla ilgili yeni kararlar üretilecektir. Yeni üretilen kararlar dışındaki, tüm geçmişe dönük yasaklı yayınlar, mahkemelerce verilmiş kararlar hükümsüz hale getirilecektir" dedi.

Ergin bir soru üzerine, "Geçmişte herhangi bir işleme konulmamış çok sayıda mahkeme kararı var, bunları tek tek ayırmak oldukça güç. Onun için bir geçiş süreci ön görülüyor. Bu geçiş sürecinde yenilenmeyen yasaklar, resen kaldırılacak şeklide bir düzenleme öngörülüyor. Belli bir süre verilecek, bu süre içinde güvenlik birimleri, ilgili kurumlar yasak yayın olması gerektiği yönündeki taleplerini mahkemelerle paylaşacaklar, o süre içinde çıkan kararlar açısından, 'evet bunlar yasaklı yayınlar' diye hüküm altına alınacak ve bilinecek. Onun dışındakilerin tamamı yasaklı yayın listesinden çıkmış olacak" diye konuştu.
 

5 yıldan fazla olamayan hapis cezaları ertelendi

Ergin, düzenleme ile basın ve yayın yoluyla ya da sair düşünce açıklama yöntemleriyle işlenmiş olup adli para cezasını ya da üst sınırı 5 yıldan fazla olmayan hapis cezasını gerektiren suçtan dolayı soruşturmaların, kovuşturmaların ve mahkumiyetlerin de ertelendiğini kaydetti. Ergin, erteleme kararının verildiği tarihten itibaren 3 yıl içinde aynı suçun işlenmemesi halinde hakkındaki dosyanın işlemden kaldırılmasını öngördüklerini ifade ederken, aksi takdirde, suçun tekerrür etmesi, yinelenmesi halinde ise kaldığı yerden soruşturmaların devam edeceğini kaydetti.

Ergin öte yandan, tasarı ile herkesi "rencide eden" bir uygulamanın da kaldırıldığını ifade ederken, "Bundan sonra adli tıbba sevk edilen hiç kimseye kalem ve ya yazı işlerinde koluna bir işaret vurularak, adli tıbba gönderilmesi uygulaması sona erdiriliyor. Bundan sonra böyle bir işlem yapılmayacak" dedi.