Yaşlanmayı tersine çeviren sırlar

Dünyanın dört bir yanındaki laboratuvarlarda bilim insanları yaşam süresini uzatacak çeşitli yöntemler ve ürünler üzerinde çalışıyor. Bunun için önce yaşlanmanın temel mekanizmalarının ne olduğu ve bunların nasıl durdurulacağı veya tedavi edileceği araştırılıyor.

Kimse sonsuza kadar yaşamaktan bahsetmiyor, fakat yaşlanmanın pek çok ölümcül hastalık için risk faktörü oluşturduğu artık biliniyor. Örneğin kanser, kalp hastalıkları, bağışıklık hastalıkları, Alzheimer gibi dejeneratif beyin hastalıkları gibi.. Bugün yaşlanmayı engelleyen çok sayıda kimyasal bileşim var ve çoğu umut vaat ediyor.

Bunların içinde en ünlüsü Rapamycin. Hâlihazırda böbrek nakli ameliyatlarından sonra organ reddi olasılığını ortadan kaldırmak için kullanılıyor. Yaşlanmayı geciktirme etkisi şimdilik laboratuvar fareleri üzerinde deneniyor. 20 aylık olan - insanlarda 60 yaşa eşit- UT2598 adı verilen fare kendi yaşıtlarına göre çok daha sağlıklı ve hareketli. Rapamycin, mTOR adı verilen hem insanda hem de farede bulunan bir gen üzerinde etkili.

Hücrelerin enerji tüketimini kontrol eden mTOR, Rapamycin tarafından baskılandığı zaman yaşlanma yavaşlıyor. Ne var ki yan etkileri nedeniyle, insanlarda yaşlanma karşıtı olarak henüz kullanımına izin verilmiş değil. Bir diğer tıbbi müdahalede de genler hedef alınıyor. Kromozom uçlarındaki son DNA parçası olan telomerler yaşlanma karşıtı araştırmaların yeni gözdesi. Bu DNA parçalarının az da olsa uzatılmasında etkin olan telomeraz adı verilen enzime müdahale ile yaşlanmanın ne kadar geciktirilebileceği araştırılıyor.

Bir diğer deneysel uygulama genç insanlardan alınan kanın yaşlılara verilmesi. Bu da henüz fareler üzerinde deneniyor. Genç farelerin kanı ile beslenen daha yaşlı farelerde beyinlerinin yeni hücreler ürettiği, kaslarının güçlendiği, kalp kaslarındaki büyümenin tersine döndüğü izlendi.

Son günlerde yeni bir teknik de yaşlanan hücreleri ayıklama; Mayo Klinik’te deneniyor. Beyaz saç kıllarını tek tek kopartmak gibi farelerin kas, yağ ve gözlerindeki ölen hücrelerin ayıklanması farelerin daha uzun yaşamasına yol açıyor.

Bütün bu uygulamaların ana hedefinin yaşam süresinin sağlıklı bir şekilde biraz daha uzatmak olduğuna dikkat çeken araştırmacılar, çok yakında olumlu sonuçların alınacağı konusunda iyimser.