Sürdürülebilir Yaşam Teknesi: Earthship

Küresel ısınma, su kaynaklarının hızla tükenmesi, yükselen petrol ve gıda fiyatları yaşamı bir mücadeleye dönüştürdü. Kaynaklarımız bir gün mutlaka tükenecek ve ekonomik sistemler doğanın karşısında etkisiz kalacak. Dolayısıyla son yıllarda dünyada yeni bir bilinç oluşmaya başladı ve bu bilinç günümüzdeki kullan-at mantığını bırakıp, sürdürülebilir enerji kullanarak, doğaya dönmeye çalışıyor.

Amerikalı mimar Michael Reynolds bu bilinçlenmenin kaçınılmaz olduğunu 40 yıl önce öngörmüştü. 40 evvel geri dönüşümlü metaryeller kullanarak, tüm merkezi altyapı şebekelerinden bağımsız, kendisine yetebilir evler inşaa etti. Eartship adı verilen bu evler kullanılmış araba lastikleri, alüminyum içecek kutuları ve cam şişelerden; yani medeniyetin çöp olarak gördüğü malzemelerden oluşuyor.

Bu evleri ortaya çıkarmak için devlet otoriteleriyle büyük mücadele vermek zorunda kalan Reynolds’ın tüm Earthship macerasını anlatan bir belgeseli de bulunuyor. “Garbage Warrior” ismindeki belgeseli ile uluslararası film festivallerinde ödüller alan Reynolds, Eartship’in bir evden daha fazlası ve hatta yarınların belirsiz denizlerine yelken açabilmemizi sağlayan taşıtlar olduklarını belirtiyor.

Earthship’ler kendi elektriklerini üretiyor, güneş ile ısınıp soğuyor, yağmur ve kar suyunu yakalayarak dört defa kullanıyor, kanalizasyonunu arındırıyor, yıl boyu gıda üretimi gerçekleştiriyor. Earthship’in esas amacı; dünyanın çevre sorunlarına karşı insanlara alternatif yaşama yöntemlerinin var olduğunu göstermek.

Eartship’ler dünyaya adapte olup, sahiplerinin temel ihtiyaçlarını karşılıyor. Bunun için altyapı sistemlerine bağlanmaya ihtiyaç duymadıklarından fatura ve masrafları yok denecek kadar az. Böylece altyapı sisteminin gitmediği ya da gidemediği, şehrin dış kısımlarında kalan arazilerde yeni tür yapılaşmaları mümkün kılıyorlar.

Dünya çapında 1.000'e yakın sayıda bulunan Earthship 6 temel tasarım prensibine sahip: Yağmur suyunun toplanması, güneş, rüzgâr gibi yenilenebilir enerjili sistemler ile enerji üretimi, kanalizasyon arıtımı, termal/solar ısıtma ve soğutma, gıda üretimi, doğal ve geri dönüşümlü materyallerle inşa edilme.

Yaktığımız fosil yakıtlardan dolayı yükselen karbondioksit seviyesi gelecekte çok ciddi ekolojik problemlere sebep olacak. Atık araba lastikleri de genellikle yakıldığından, çevreye fazla miktarda zehirli gazın yayılmasına neden oluyor. Earthship’lerde bu atık lastikler termal kütlenin meydana getirilmesi için kullanılıyor. Hurda araba lastiklerinin içine toprak dolduruluyor.

Bu toprak, kompakt hale gelene kadar sıkıştırılıp dövülüyor ve evin ana duvarlarda kullanılmak üzere 150 kiloluk bir tuğla meydana gelmiş oluyor. Bu duvarlar lastik kauçuğu gibi esnek oluştuklarından depreme karşı dirençli oluyorlar ve toprakla sıkıştırıldıklarından yangın geçirmiyorlar. Aynı zamanda geniş oldukları için herhangi bir temele ihtiyaçları yok.

Earthship’lerde kullanılan bir diğer sıra dışı yapı materyali ise cam şişeler ve alüminyum kutular. Bu materyaller 'küçük tuğlalar' gibi kullanılarak yapısal olmayan iç bölme duvarları örülüyor. Kullanılma amacı duvarda hacim kaplayarak gereğinden fazla malzemenin kullanılmasını önlemek.

Güneşin altında tüm gün beklemiş bir kayanın güneş battıktan saatler sonra bile sıcak kalmaya devam etmesi gibi Earthship’ler de ısıtma ve soğutma ihtiyacını karşılamak için toprak dolu atık lastikleri kullanıyor. Güneş ışığı, evi bir pil gibi şarj ediyor ve izolasyon bu ısıyı uzun süre muhafaza ediyor. Dışarıdaki sıcaklık 45 °C ya da – 30 °C olsa bile evdekini, oda sıcaklığında sabit tutuyor.

Bu evlerin, doğal bir havalandırması da var. Toprağın altındaki hava borularından gelen serin havayı çekilip, yukarıdaki hava bacalarından çıkması sağlanıyor. Böylece evin içinde doğal bir hava sirkülasyonu oluşuyor. Earthship’lerde sera alanları bulunduğu için evin içerisindeki bütün camları kapattığınızda evin içindeki hava dışarıdaki havadan her zaman daha temiz oluyor.

Gıdalarınızı da Earthship'in doğal koşulları altında ve kendi ellerinizle yetiştirebiliyorsunuz. Bütün gıdalarınızı kendi başınıza yetiştiremeseniz bile oldukça yüksek oranda gıda tasarrufu yapmış oluyorsunuz. Ayrıca ürettiğiniz gıdada hormon yok, kimyasal ilaç yok, GDO yok.

Earthship’ler banyodan gelen suyu evin içerisinde bitkilerin yetiştiği botanik hücrelerde arındırıyor, sonra sifon suyu olarak tekrar kullanıyor ve böylece suyu üç defa kullanarak ciddi bir tasarruf gerçekleştirmiş oluyor. Sifonun çekilmesinden sonra oluşan suyu ise sıvı gübre olarak dış mekan botanik hücrelerinde kullanılıyor. Böylece kanalizasyon hattına bağlanma ihtiyacı ortadan kalkıyor.

Bu arındırma işlemi ile çok sağlıklı beslenen bitkilerle, iç mekan botanik hücrelerinde yıl boyu %100 gıda üretimi sağlanıyor. Ayrıca geleneksel evlerde kişi başı 300 lt olan günlük su kullanımı, suyu dört defa kullanan Earthship sayesinde 75 ltye kadar düşüyor. Bu sayede yağmurun bol olduğu dönemlerde su tanklarında depo edilen su, yağmur yağmayan 4-5 aylık süreçte evin su ihtiyacını karşılıyor.

Ülkemizde elektriğin doğalgazdan üretildiğini düşünürsek, pahalı olmayan bir enerji sistemi yok. Ama Earthship kendi elektirik enerjisini üretmek için güneş panelleri ve rüzgar türbinleri kullanıyor. Üretilen elektrik akülerin içerisinde depolanıyor. Güneş ışığının yeterli olmadığı yerlerde, rüzgâr türbinleri de sisteme ekleniyor. Dolayısıyla hiçbir elektrik şebekesine bağımlı kalmıyorsunuz.

Earthship’lerin genel olarak üç cephesi ağır duvarlarla kapalı ve güneş ışığından maksimum derecede faydalanmak için de güney cephesi güneşe dönük. Bu sayede aydınlatma sorunu da ortadan kalkmış oluyor. Yaşayan bir canlı gibi görülebilecek bu evler bahçeli ve müstakil. Fiyatları da aşağı yukarı da geleneksel bahçeli ev fiyatlarına denk geliyor.

Bugün çocuklarımızın kaynaklarını tüketiyoruz. Bu yüzden şimdiden kullandığımız enerji konusunda sorumlu davranmamız gerekiyor. Earthship’ler belki doğal kaynak yetersizlikleri nedeniyle, yakın gelecekte bir çeşit cankurtaran tekneleri olarak karşımıza çıkacak. Ancak önemli olan kaynaklarımız tükenmeden Earthship’i bugünün bir çözümü olarak görmek ve projenin yaygınlaşmasına destek olmak.

Her geçen gün çevreye duyarsız yaşam alanları inşa edilirken Earthship bir kurtarıcı, bizden sonra yaşayacaklara umut verici bir yapı. Türkiye'de ne kadar destek görür bilinmez ama dünya çapında insanlara, hayatlarını kendi avuçlarının içine alabilme ve iklim değişikliği ile savaşabilme yeteneği verecek bu evler insanların dünyaya verdiği zararı on yıllar içinde azaltabilecek potansiyele sahip.