Stresinizi adım adım yok edin

Günlük yaşantı içerisinde stresten kurtulamıyoruz belki ama stresi yönetebilmemiz mümkün! İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Gözde Gündoğdu Meydaneri, stres ile baş etmenin yollarını anlattı.

Stres tanım olarak; dengenin bozulduğu duruma organizmanın verdiği cevap olup, kişinin bedensel ve ruhsal dengesini bozucu her uyaran, stres kaynağı olabilir. Olağan sınırlar içerisindeki stres; uyumu arttırıcı olup kişinin yeteneklerini destekleyip, motivasyonuna yardımcı olacak bir itici faktör iken, stresin hiç olmaması ya da aşırı olması; kişilerde işlevselliği bozmaktadır. Sürekli hissedilen kronik stres ise vücut sistemlerini etkileyerek, bir takım sağlık problemlerine yol açabilir.

Olumlu olaylar da stres yaratabilir Stres sadece işsizlik, yas, boşanma, kayıp gibi olumsuz yaşam olaylarında değil; evlilik, terfi, ebeveyn olma, yeni çevreye dahil olma gibi olumlu veya nötr görünen ve uyum gerektiren yaşam olayları sonrasında olabilir. Hatta stres, yaşam olayı olmaksızın kişinin kendisi ve dış dünyayı algılama şekli neticesinde de ortaya çıkabilir. Stres oluşturacak yaşam olayı varsa bu olayın; niteliği, kişinin olaya maruziyetinin sürekli olup olmaması, olayı kontrol edip edememesi, kişinin zihinsel yapısı da önemlidir.

Bu şikayetlerin sebebi stres olabilir! Stresli durumda; kas gerginliği, çarpıntı, titreme, terleme, yorgunluk, halsizlik, mide ve bağırsak belirtileri gibi bedensel belirtilerin yanında; mutsuzluk, zevk alamama, kaygı, huzursuzluk, öfke hali gibi duygusal belirtiler, unutkanlık, konsantrasyon problemleri gibi bilişsel belirtiler, uyku bozuklukları, yeme alışkanlığında değişiklik, alkol ve madde kullanımı gibi davranışsal belirtiler olabilir.

Kontrolü ele alın! Stresle baş edebilmek için öncelikle söz edilmesi gereken, kişisel faktörlerdir. Kişinin stres kaynağını nasıl algıladığı, buna verdiği tepkiler, baş etme becerileri; bireyler arası farklılık gösterir. Bazı bireyler, sakin kalıp yapılması gerekeni soğukkanlılıkla yerine getirebilirken bazılarında kaçınma, stres kaynağı karşısında öfkelenme, ne yapacağını bilememe, donakalma, erteleme gibi tepkiler görülebilir. Stresle baş etmede ilk adım, bireyin kendi stresini fark edip kendisinde stres oluşturan durum ile yüzleşmesidir. Sonrasında bu durumu nasıl algıladığına ve stres kaynağına nasıl tepki verdiğine dair farkındalık kazanması, neler yapabileceğine dair strateji geliştirmesi ve elinden bir şeyin gelmediği, stresin kaynağını kontrol edemediği durumla uzlaşması, yapamayacaklarından vazgeçmesi önerilebilecekler arasındadır.

Örneğin, kişi stresini tetikleyen; gürültülü, karanlık, sevmediği ortamlardan, ya da kendisinde endişeyi tetikleyen kişilerden uzaklaşabilir. O anda kendisine iyi gelen, onu motive eden fikirleri hatırlaması, öncesinde durumun üstesinden geldiğini ve o durumdaki hissiyatını hayal etmesi, kendisi için rol model olan, örnek aldığı kişilerin aynı durumda nasıl davranıyor olacaklarını düşünmesi, yapılabilecekler konusunda yola çıkmak, kontrolü ele almak, bireysel olarak yapılabileceklerden sadece birkaçıdır. Bunun yanında aile ve sosyal çevrenin desteği, kişinin günlük hayatını nasıl sürdürdüğü, keyif aldığı aktivitelere vakit ayırması, beslenme ve uyku düzenine dikkat etmek, düzenli egzersiz yapmak, gevşeme ve nefes teknikleri psikoeğitimi de stresle baş etmede yardımcı olabilecek faktörlerdir. Kişi tüm bunlara rağmen, stresiyle baş edemiyor ve bu durum hayatını olumsuz olarak etkilemeye devam ediyorsa uzman desteği mutlaka alınmalıdır.