Halluks Valgus nedir, neden olur, nasıl tedavi edilir?

En yaygın görülen ayak hastalıklarından biri olan Halluks Valgus, çoğunlukla günlük hayatta yanlış ayakkabı tercih edilmesinden kaynaklanıyor. 

Özellikle uzun saatler ayakta çalışmak, kadınların topuklu ayakkabı giymesi, ayakkabının hava almaması, konforsuz olması bu hastalığı tetikliyor. İlerleyen safhalarda iltihaplanan ayak parmağı daha şiddetli ağrıların oluşmasına sebep oluyor.

Uzmanlar gece ateri, halluks valgus ayakkabısı gibi önleyici yöntemlerle ilk safhalardaki hastalığı tedavi edebiliyor, hastanın ağrı hissini minimuma indirebiliyor. Ancak ilerleyen safhalar için ameliyet gerekiyor.

İşte halluks valgus hakkında bilmek istedikleriniz...

Modern yaşamın getirdiği hareketsizlik ve kullanılan kalitesiz ayakkabılar birçok ayak hastalığına neden olabiliyor. Ayakların gün içinde uzun saatler boyunca aynı ayakkabı içerisinde kalması, ayakkabıların konforsuz olması, hava almaması, seçilen ayakkabının ayak şekline tam olarak uymaması ayak sağlığını bozuyor.

Halluks valgus, en yaygın görülen ayak hastalıklarından birisi. 1800'lü yıllarda Carl Hueter tarafından ortaya atıldı ve ayak baş (büyük) parmağının düzleminden sapması şeklinde tanımlanan bir ayak şekil bozukluğu olarak tanımlandı.

Ayak baş parmağının şeklinin bozuk olması tüm ayağın yapısını etkiliyor. Hastalığın ilerlemesi yoğun ayak ve parmak ağrılarına yol açacağı gibi iltihap oluşumu da söz konusu olabiliyor. Ortaya çıkan iltihap ayağın şişmesine ve daha da fazla ağrı yapmasına yol açıyor. Oluşan iltihabın zamanla tedavi edilmemesi hastalığın kötüleşmesine neden oluyor. Bu nedenle ayakta görülen şekil bozuklukları ve iltihaplanmalar hafife alınmamalı ve mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurulmalı.

HALLUKS VALGUS NEDİR?

Ayağın birçok nedenden dolayı şeklinin bozulabileceği biliniyor ancak halluks valgus hastalığı en yaygın görülen ayak şekil bozukluğu hastalığı. Bu şekil bozukluğu ayak baş parmağının (halluks) lateral (yana doğru) sapması olarak tanımlanıyor.

Ayak baş parmağının sapması öncelikle yana doğru gerçekleşse de ilerleyen safhalarda ayak baş parmağının ucu ve tırnak da ön düzlemde yana doğru dönüyor. Eklemin şeklinin bozulmasıyla birlikte yavaş yavaş iltihap oluşumu gözleniyor ve oluşan iltihap ayağın ayakkabıya doğru şişmesine yol açıyor. Bu şişliğin içerisinde iltihap olduğundan oldukça ağrılı olabiliyor. Bunun yanında ayak baş parmağı ucu da yana saparak diğer parmağın üstüne çıkabiliyor. Bu da diğer eklemlerde de ağrı oluşmasına yol açıyor. Bazı genetik sebeplerden dolayı ayağın hafif taraklı olması halluks valgus hastalığını işaret etmiyor. Ayağı taraklı olan bireyler hayatlarının geri kalanında daha geniş ayakkabılar seçerek çoğunlukla halluks valgus hastalığından korunuyor. Yalnızca şekilden dolayı bu durumdan rahatsız olan hastalarda halluks valgus tedavisi uygulanması önerilmiyor. Ayrıca halluks valgusun ortaya çıktığı belirli bir yaş aralığı olmadığından her yaştan bireyde görülme olasılığı bulunuyor. 

HALLUKS VALGUS BELİRTİLERİ NELER?

Ayakta mantar, burkulma vs. gibi birçok hastalık olabileceğinden her şişlik veya iltihaplanma halluks valgus olarak tanımlanmıyor. Halluks valgusun oldukça belirgin belirtileri bulunuyor. Mantar veya diğer hastalıklar gibi ayağın tümünü etkilemiyor, bu nedenle ayak baş parmağında bir bozukluk olmadığı sürece herhangi bir belirti olduğu söylenemiyor.

Baş parmak üç tane eklemin birleşmesiyle oluşuyor ve halluks valgus hastalığını ortaya çıkaran eklem "Metatarsofalangeal" diye adlandırılan eklem, bu eklemin kızarması ve genişlemesi yani şişmesi en önemli belirti olarak görülür.

Zamanla ayak baş parmağındaki esneklik azalır ve hasta parmağını daha sınırlı oynatabilmeye başlıyor. Ayak baş parmağı belirgin olarak yana sapmaya başlıyor. 

Sapmadan dolayı diğer parmaklar sıkışacağından, bu parmaklarda nasır oluşması ve kızarıklık görülmesi yaygın. Eklemin yana doğru kaymasından dolayı iltihaplanma ve şişlik oluşuyor. Oluşan iltihap zamanla artıyor ve ağrıların ortaya çıkmasına neden oluyor.

Sağlıklı bir bireyin ayak parmakları yere hafif eğimli duruyor ancak halluks valgus hastalığının ortaya çıkmasından sonra ayak parmakları yere düz bir şekil almaya başlıyor. Bu da ayağın yapısının iyice değişmesi anlamına geliyor ve ayakkabı içerisinde sürekli ayağın ağrımasına yol açıyor.

HALLUKS VALGUS NEDENLERİ NELER?

Halluks valgusun gelişiminde rol oynayan birçok neden olabiliyor. Sürekli ayakta çalışmak ve uygun olmayan ayakkabılar kullanmak bu nedenler arasında yer alıyor. Sivri ve dar ayakkabılar kemik yapısını bozabileceğinden halluks valgus ortaya çıkabiliyor. Genetik olarak ayak hastalıklarına yatkınlık olabiliyor. Bu da ailesinde halluks valgus hastalığı bulunan bireylerin risk altında olduğu anlamına geliyor. 

Düztaban hastalığı olanlar da halluks valgusa daha yatkın. Ayak eklemlerinin olması gerekenden daha sık olması da baş parmak şekil bozukluklarına yol açıyor.

Ayrıca yapılan araştırmalar halluks valgus hastalığının kadınlarda on kat daha sık görüldüğünü ortaya çıkardı. Bunun nedeninin kadınların ayakkabı tercihleri olduğu savunuluyor. Ergenlik yıllarında ve sonrasında giyilen sık ve rahatsız ayakkabıların, bu dönemde ortaya çıkmasa bile ilerleyen yaşlarda halluks valgusun ortaya çıkmasını tetikliyor. Anormal kas eklemlerinin de az da olsa bu hastalığa etkisi olduğu söylenebiliyor. Bunun yanında halluks valgusun kalça ve diz eklemleri bozukluklarından dolayı da ortaya çıkabildiği görüldü.

HALLUKS VALGUS TANISI NASIL KONUYOR? 

Hastalığın teşhisi genellikle fiziki muayene ile mümkün, bunun sebebi spesifik bir görüntüye neden oluşu. Ayak baş parmağının oluşturduğu açı teşhiste belirleyici etken. Bu açının kontrolü için hastanın çıplak ayakla ayakta durması çoğunlukla yeterli oluyor.

Yine hastanın hastalık öyküsü de teşhiste tamamlayıcı rol oynuyor. Halluks valgusun oluşturduğu baş parmak şekil bozukluğu yanı sıra diğer parmakları da etkileyen şekil bozuklukları teşhiste yardımcı oluyor. Hastalar öykülerinde genelde uzun süre ayakta kalmaktan dolayı oluşan ağrılardan yakınıyor. Bu şikayet fazla kilolu hastalarda daha da yaygın. Genetik olarak ailelerde halluks valgusun bulunması teşhisin bu yönde olmasını belirleyebiliyor. En kesin tanı yöntemi olarak doktor röntgene başvuruyor. Çekilecek olan ayak röntgeni kemik ve eklem yapısını net olarak göstereceğinden kesin bir teşhis koyulması kolaylaşıyor. Ayrıca röntgen hastalığın şiddetini de belirliyor. Röntgen sonuçlarında normal ayak ile hastalıklı ayak arasındaki açı sapması karşılaştırılıyor. 10 dereceye kadar olan sapmalar normal kabul edilirken, parmak sapmasının derecesi arttıkça hastalığın da şiddetli olduğu yorumu yapılıyor. 40 derecenin üzerinden ayak baş parmağı sapmalarında ileri düzey halluks valgus teşhisi koyuluyor ve çoğunlukla cerrahi müdahale gerekiyor. 

HALLUKS VALGUS TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELER?

Hastalığın tedavisinde birçok yöntem kullanılıyor. Tabii ki bu tedavi yönteminin belirleyici unsuru hastalığın boyutu. Halluks valgusun safhalarına göre tedavi yöntemleri çeşitlendirilebiliyor. Uygulanacak tedavi yöntemi ortapedi cerrahı tarafından belirleniyor. Henüz hastalığın başlangıcında iken gece ateli bir tedavi yöntemi olarak uygulanabiliyor. Bu tedavide ayak baş parmağının şeklini koruması için destekleyici bir atel kullanılıyor. Bu atel ayak baş parmağının olması gerektiği gibi hareket etmesine yardımcı olarak eklemlerin sağlıklı kalmasını sağlıyor. Bunun yanında halluks valgus ayakkabıları da hastalığın ilerlememesi için doktor tarafından önerilebiliyor. Bu ayakkabılar ayak ile ayakkabı arasındaki sürtünmeyi engelleyerek eklemin daha fazla iltihaplanmasının ve şeklinin bozulmasının önüne geçiyor. Bu da hastalığın ağrısının daha az hissedilmesini sağlıyor. Ayrıca halluks valgus ayakkabısı ayak tabanını da destekleyeceğinden, ayağın doğal yapısında kalmasını sağlıyor ve hastalığın ilerlemesini durduruyor. İleri düzey olgularda ise halluks valgus ameliyatı gerekebiliyor. Hastalığın bilinen 100'den fazla cerrahi tedavisi bulunuyor. Hastanın ayak baş parmağının durumuna göre farklı cerrahi tedaviler uygulanabiliyor. Cerrahi yöntemde ayağın normal yapısına ulaştırılması amaçlanıyor. Ayak baş parmağı şişliğin görüldüğü kısımdan veya baş parmağın üzerinden düzeltilebiliyor. Eklemler ve baş parmak olması gerektiği gibi düzeltilerek müdahale ediliyor. Tedavinin akabinde eski hayat alışkanlıkları terk edilerek hastalığın nüksetmesinin önüne geçilmeye çalışılıyor.

Eğer siz de ayağınızda şişlikten, şekil bozukluğundan ve ağrılardan şikayet ediyor ve bu hastalığa sahip olabileceğinizi düşünüyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak muayeneden geçebilirsiniz. Yapılacak muayene ve tanı testleri sonucunda hastalığın teşhisini almanız halinde tedavi sürecinize bir an önce başlayarak hastalığın ilerleyişini önleyebilir, ayağınızdaki şekil bozukluklarının giderilmesini sağlayabilirsiniz.