Geçmişten Gezi Parkı'na kadar gaz maskesinin tarihi

Eskiden sadece olağan dışı kazalarda kullanılır sandığımız gaz maskeleri, gezi direnişi sırasında hayatımıza farklı bir amaçla girmişti. Gezi'de aleni şiddeti kenara bıraksak bile uzmanlardan gelen bilgilere göre direnişçilerin üzerine kimyasal gaz sıkılıyordu. Bunlar yaşanırken hiç kuşkusuz direnişin en yakın tanığı gaz maskesi haline gelmişti. İşte geçmişten gezi parkına "gaz maskesi"nin tarihi

Bir çok şeyde olduğu gibi gaz maskesinde de ilk kullanım antik Yunan’a kadar uzanıyor. Sünger, tarihin ilk gaz maskesi olarak biliniyor.

Benu Musa Kardeşler 9. yüzyıl Bağdat’ta yaşamış Benu Musa Kardeşler’in Kitab-ül Hiyel’i (mekanik kitabı). Yaklaşık 100 mekanik tasarım ve icadı içeren kitaptaki bu çizimler, dönemin kuyularında çalışan işçiler için tasarlanmış gaz tasfiye sistemi şemaları.

Veba doktoru maskesi Kara ölüm de denilen veba, modern zamanlara kadar insanoğlunun en büyük kabusu olmuş. Vebalı hastaların tedavisiyle ilgilenen doktorlar, yukarıdaki maskeleri takarlar ve maskenin gaga kısmına nane gibi kokuyu kesici baharatlar, kuru gül ve lavanta gibi pis kokuyu bastırıcı çiçekler koyarlarmış.

Veba doktoru maskesi orijinal görünüm

Ünlü Asssassin's Creed bilgisayar oyunundan döneme uygun bir maskeli doktor görüntüsü

Alexander von Humboldt Maskesi, 1799 Alman gezgin, tabiat bilgini ve modern bilimlerin uçuk zekalı kaşifi Alexander von Humboldt tarafından Prusya’daki madenciler için tasarlanan, tarihin ilk hava destek üniteli maskesi.

John ve Charles Deane’in İtfaiyeci Maskesi, 1823 1820 yılında John Deane içinde mahsur kalmış atlarla alev alan bir ahır görür. Deane, eski bir şövalye miğferine bir hortumla yapılan hava takviyesi sayesinde atları kurtarmayı başarır. Bu tasarım beş yıl sonra su altı için kullanılır ve ilk dalış kıyafetine ilham kaynağı olur.

Lewis Haslett “Akciğer koruyucu” 1847, patent: 1849 Ağız ve burundan nefes almayı sağlayan bir valf ve içeride yünden imal edilmiş filtresiyle uzun süre kullanılmış bir tasarım

John Stenhouse, karbon filtre 1854, patent 1860 Bakır kaplı maskenin içindeki odun kömürü, filtre görevi üstleniyor ve küçük bir bölme yardımıyla değiştirilebiliyordu.

John Tyndall, 1871 İrlanda’lı fizikçi Stenhouse Maskesi’ni temel alarak, karbon filtreyi pamuk ve gliserinle zenginleştirdi. Maske bu şekilde dumanla beraber farklı zararlı gazları da filtreleyebiliyordu.

Samuel Barton, 1874 Lastik ve metal destekli yüz maskesine, gözler için iki adet cam monte edilmişti. Maskenin ön tarafındaki hazne, kömür, pamuk ve gliserin filtresi ihtiva ediyordu.

Fleuss Aparatı, 1878 Suratı tamamen kapatan tasarım, borularla sırttaki hava çantasına bağlanıyordu.

Loeb, 1891 Bu Alman tasarımında ön taraftaki üç ayrı metal hazne direk olarak kaska takılıp çıkartılabiliyordu.

Muntz ünitesi, 1902 20. yüzyılın ilk yıllarında üretilen bu başı tamamen kapatan maskeye, karbon ve sünger filtre uygulanmıştı.

Garret A. Morgan, nefes alma cihazı 1912, patent 1914 Maskenin kumaşına bağlı iki adet hortum tabana kadar uzanıyordu. Böylece yerde biriken temiz havaya ulaşmak hedeflenmişti.

İngiliz ordusu, siyah peçe tasarımı, 1902 22 Nisan 1915'te, 1. Dünya Savaşı’nda Almanların, Belçika’ya karşı giriştikleri klor gazı saldırısı sonucu İngilizler tarafından geliştirildi. Pamuk pedler sayesinde bölgeden uzaklaşmak için beş dakikalık koruma sağlayabiliyordu.

1. Dünya Savaşı’nda bir Alman askeri

İngiliz ordusu, 1915 Bir gaz saldırısı sonrası Almanların başlarına çuvala benzer şeyler geçirdiklerini gören İngilizler, benzer bir tasarım geliştirdiler. Klor gazı saldırısında kullanılan bu maskeler gliserin ve sodyum sülfat filtresiyle koruma sağlıyordu. Maskelerden 2,5 milyon adet üretildi.

GM-15 (Gummimaske-15) Alman ordusu, 1. Dünya Savaşı Bir ürünün ismi ve tanımı almanca olduğunda oluşan ciddiyet ve esaslılık hali: Gummimaske-15. Aslında sadece “lastik maske” anlamına geliyor.

İşçiler maden kazalarında kullanılan farklı tip maskeleri tanıtıyor, 1925

Toz maskeleri, 1935 Aslında Gezi Parkı’nda birçoğumuzun gaz maskesi niyetine kullandığı şeyler, toz maskeleriydi.

İngiliz Kraliyet Donanması “Anti Gaz Okulu” – 1934 Her ne kadar sürreel görünse de, fotoğraftaki mekan da, insanlar da, içinde bulundukları eylem de aslında hayli gerçek ve yaşanmış. Evet, gaz maskesi takmış askerler birdirbir oynuyorlar.

Finlandiya yapımı gaz maskesi, 1939

Bir tatbikat, 1941 Alman hava saldırılarına karşı Londra’da bir tatbikat anı. Dünya savaşları sırasında düşmanın hava saldırıları öncesi halkı uyaran görevliler, yeni üretilmiş gaz maskelerini takıyor.

Mickey Mouse gaz maskesi, 1942 Walt Disney’in izniyle üretilmiş 2. Dünya Savaş’ı sırasında çocukları kimyasal saldırılardan korumak için tasarlanmış, tüyler ürperten bir maske. Korku ve komedinin arasında çocuk olma gerçekliği.

Bir evlilik töreni Miyakejima, Izu Adaları, Japonya Aktif bir volkanın eteklerinde kurulu Miyakejima’da sıradan bir gün denilebilir. 20. yüzyılda 6 defa patlayan bu volkan adayı sülfür gazıyla kaplıyor. Bir patlama olmadığı anlar da dahi, yer çekirdeğinden gelen zehirli gazlar volkandan adaya yayılabiliyor.

Gaz maskelerini soğanın yakıcı etkisinden korunmak için kullanan biri

Amerikan Hava Kuvvetleri askeri, bio-kimyasal maskesiyle 1999

Gelelim Gezi parkından beri organik olduğu iddia edilen ama onlarca insanın ölümüne sebep olan biber gazından Türk insanı nasıl korunmaya çalıştı: Göz korumasız maske Büyük karbon ve elyaf filtrelere sahip olan bu maske Karaköy’de birçok yerde satılıyor. Tek filtrelisi de çift filtrelisi de bulunan bu maskelerin birçok çeşidi var. Gözlük gerektiriyor. Fiyatları çeşidine göre 20-100 TL.

Göz korumalı maske Sizi gazın içinde neredeyse ölümsüz kılacak bir maske. Büyük filtreleriyle beraber gözünüzü de gazdan koruyor ve geriye sadece fişeklerden korunmak için bir baret kalıyor. Bu maskelerin fiyatları 50 ile 150 lira arasında değişiyor.

Karbon filtreli maske Tıbbi maskeye çok benzese de üzerindeki karbon filtre gaza karşı koruyucu bir işleve sahip. Ancak yüzünüzü tam kapatması lazım çünkü kenarlarından gaz kolay giriyor. Etkisini artırmak için şal ile etrafını sarın. Bu maske Gezi Parkı’nda 5 liraya satılıyor.

Tıbbi maske Doktorların veya sağlık sorunu yaşayan hastaların kullandığı bu maske biber gazı için çok etkili değil. Üzerine bir miktar sirke koyarak etkisini artırabilirsiniz. Eczanelerde 2 TL.

Ev yapımı gaz maskesi Eğer gaz maskesi alacak imkanınız yoksa basit malzemelerle evde kendi maskenizi yapabilirsiniz. 5 litrelik şeffaf bir pet şişeyi dibinden yüzünüzün sığacağı şekilde kesin. Kesik yerleri yüzünüzü yaralanmaması için silikonla kaplayın. Şişenin kapak kısmını sirkeye batırılmış bezle kapatın, bu gaz için filtre görevi görecektir. Başınıza sabitlemek için lastik bant geçirin.

(listelis.com)