Erken seçime giden hep kaybetti

Türkiye tarihinde ilk kez seçimler yenilenecek ve erken seçime kadar yürütme görevi, kurulacak Geçici Bakanlar Kurulu’nda olacak.

1. Bugüne nasıl gelindi? Cumhurbaşkanı Erdoğan, 63. hükümeti kurmak için Başbakan Davutoğlu’nu 9 Temmuz’da görevlendirdi. 45 günlük takvim işlemeye başladı. Koalisyon seçenekleri arandı. Davutoğlu’nun koalisyon hükümeti için CHP, MHP ve HDP ile yaptığı ilk tur görüşmelerde HDP ile koalisyon hükümeti kurulmayacağı kesinleşti. Ardından CHP ile koalisyon için öngörüşmeler başladı. Bundan da bir sonuç alınamayınca Davutoğlu MHP’nin kapısını çaldı. Ancak koalisyon çıkmadı. Erdoğan, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na hükümet kurma görevi vermedi.

2. Görev ne zaman? Hükümet kurma sürecinden sonuç alınamaması nedeniyle Türkiye tarihinde ilk kez bir cumhurbaşkanı, seçimin yenilenmesi yetkisini kullanacak. Anayasa’nın 116. maddesi gereği, TBMM Başkanı’na danışarak seçimlerin yenilenmesine karar vermesi bekleniyor. Erdoğan’ın bugün TBMM Başkanı İsmet Yılmaz ile görüşmesi bekleniyor. Erdoğan’ın seçimlerin yenilenmesine ilişkin kararının Başbakanlık tarafından Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor. Kararın salı günü yürürlüğe girmesi bekleniyor.

3. Beş günlük süreç ne? Seçimlerin yenilenmesi kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, Geçici Bakanlar Kurulu’nun yani seçim hükümetinin kurulması için 5 günlük süreç başlayacak. Yenileme kararının beklendiği gibi 25 Ağustos Salı günü yayımlanması durumunda hükümetin kurulmasının da 30 Ağustos’ta tamamlanması gerekiyor. Ancak hükümetin daha önce de kurulabileceği belirtiliyor.

4. Görev kime? Seçim yenileme kararının yayımlanmasının ardından istifa eden ancak yeni hükümet kurulana kadar yürütme görevine devam eden Bakanlar Kurulu görevinden çekilecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Geçici Bakanlar Kurulu’nun kurulması için görevlendirme yapacak. Erdoğan’ın mevcut Başbakan Ahmet Davutoğlu’nu görevlendirmesi bekleniyor. Görevlendirme randevusunun da seçim yenileme kararının yayımlandığı gün, yani 25 Ağustos Salı günü gerçekleştirileceği ifade ediliyor.

5. Neler yaşanacak? Davutoğlu’nun görevi almasının ardından, Ankara’da liste trafiği yaşanacak. Meclis’te grubu bulunan siyasi parti gruplarından kaç üyenin Geçici Kabine’ye gireceğini TBMM Başkanı İsmet Yılmaz belirleyecek ve Davutoğlu’na bildirecek. Yılmaz’ın mevcut tabloya göre bir hesap yapması durumunda, 4 Başbakan Yardımcılığı ile birlikte 25 bakanlık için AKP’ye 11, CHP’ye 6, MHP ve HDP’ye 3’er koltuk düşüyor. Geçici hükümette Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanlarının bağımsız isimlerden oluşması zorunlu.

6. Ret cevabı gelirse? CHP ve MHP kendilerine düşen toplam 9 koltuğa üye vermeyeceklerini açıkladı. Buna karşın hükümeti kurmakla görevlendirilmesi beklenen Davutoğlu’nun parti yönetimlerine bildirmeden isimleri tek tek ve şahsen araması ve bakanlık teklif etmesi bekleniyor. CHP ve MHP’de teklif götürülmesi muhtemel isimlerin parti kararları çerçevesinde yanıt vermeleri bekleniyor. Bakanlık koltuğu için “resmen ret” açıklamalarının gelmesi durumunda Davutoğlu’nun TBMM içinden veya dışarıdan bağımsız bakanları listeye koyması gerekiyor. TBMM içindeki tek bağımsız vekil ise eski CHP milletvekili İhsan Özkes.

7. Onay gelmezse? 5 günlük geçici hükümet kurma görevinin içinde Davutoğlu ile Erdoğan yeniden bir araya gelecek. Davutoğlu oluşturduğu listeye Erdoğan’dan onay isteyecek. Geçici bakanlar kurulunun oluşumunda da Erdoğan’ın listenin tamamını veya bir kısmını reddetme yetkisi var. Ancak bu olasılık kuvvetli değil. Erdoğan’ın listeyi onaylamasının ardından Geçici Bakanlar Kurulu listesinin Resmi Gazete’de yayınlanması gerekiyor. Yayımla birlikte seçim hükemeti resmen görevine başlamış olacak. 8. Yemin

8. Yemin edecek mi? MHP ve CHP’nin erken seçim hükümetine üye vermeme kararlarında bir değişiklik olması durumunda Davutoğlu’nun listesinde 12 bağımsız isim olması bekleniyor. Ulaştırma, Adalet ve İçişleri Bakanları’nın zaten 7 Haziran seçimleri nedeniyle bağımsız isimlerden oluştuğu ve bu isimlerde bir değişiklik yapılmaması, Meclis içinden bağımsız bir ismin de listeye girmemesi durumunda 9 bağımsız bakanın Meclis’te milletvekili yemini etmesi gerekiyor. Bağımsız bakanların yemin edip etmeyeceğinin kararını TBMM Başkanı İsmet Yılmaz verecek. 9. Hükümetin süresi?

9. Hükümetin süresi? Anayasaya göre Geçici Bakanlar Kurulu, seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar görev yapacak. Ancak bu hükmün “yeni Meclis toplanıncaya kadar” ifadelerinin yeterince açık olmadığı ifade ediliyor. Yeni Meclis’in toplanma koşulu, ya yeni milletvekillerinin TBMM’de yemin etmesi, ya da Erdoğan’ın 7 Haziran seçimlerinde beklediği TBMM Başkanlık Divanı’nın oluşması. Ancak erken seçimin de bir koalisyon tablosu ile sonuçlanması durumunda Geçici Bakanlar Kurulu’nun görevinin tamamlanıp tamamlanmayacağı bilinmiyor. Bu konuda bir teamülün oluşması bekleniyor. Yine bir koalisyon tablosu karşısında Geçici Bakanlar Kurulu’nun da istifa etmesi ancak Erdoğan tarafından yeni hükümet kuruluncaya kadar göreve devam yetkisi verilebileceği belirtiliyor.

Erken seçime giden hep kaybetti... Cumhuriyet tarihinde daha önce 6 kez denenen erken seçimler konusunda ilginç bir istatistik var: İstatistiklere göre, erken seçimlerde bir önceki seçimde en çok oyu alan partiler hep oy kaybetti. Hürriyet gazetesinin derleği sonuçlara göre bilanço şöyle:

1957: Demokrat Parti istedi seçimler 1 yıl önceye alındı. DP’nin oyu yüzde 10 düştü. 1987: 1983’te ANAP 45.1’le oy oranıyla iktidar olmuştu. 1987’de yapılan erken seçimde ANAP yüzde 9’luk oy kaybına uğradı. 1987: Erken seçim kararı alındı. ANAP iktidardan düştü. 1995: DYP önceki seçime göre yüzde 7,3’lük kayıp yaşadı. 1999: CHP desteğini çekip hükümeti düşürdü. Erken seçime gidildi. CHP Meclis’e giremedi. 2002: DSP, 1999 seçimlerinden birinci çıktı. Meclis’teki bütün partiler baraj altında kalırken AKP yüzde 34’le iktidar oldu.