Eksi 46 dereceyi gören Çaldıran'da 'jeotermal domates'

TÜRKİYE'de 9 Ocak 1990'da bugüne kadar ölçülen sıfırın altında 46 derece ile en düşük sıcaklıkla adını duyuran Van'ın Çaldıran İlçesi'nde jeotermal enerji ile ısıtılan ilk seralarda üretilen doğal domateslerin hasadına başlandı. Kadınların çok fazla iş imkanı bulamadığı ilçede kurulan sera kadınlar içinde bir umut oldu.

Van'ın Çaldıran İlçesi'nde geçen yıl Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından desteklenen bir projeyle eksi 46 derecede kadar düşen Ayrancılar bölgesinde jeotermal enerji ile ısıtılan seralarda domates üretmeye başladı. 34 bin metrekare alan üzerine kurulan ve 120 bin metre boru döşenerek ısıtılan seralar 10 milyon liraya mal oldu.

Agro Van markalı domatesler tamamen doğal olarak yetiştiriliyor. Hava sıcaklığının zaman zaman sıfırın altında 36 derece olarak ölçüldüğü bugünlerde, ilçede kurulan serada özellikle kadınlar çalışıyor. Hiçbir sosyal aktivitenin olmadığı ve hava koşulları nedeniyle tarımın da çok yaygın olmadığı ilçede iş imkanı bulamayan kadınlar serada çalışmaktan çok mutlu olduklarını söyledi.

KADINLAR İÇİN UMUT OLDU Serada Ziraat Teknikeri olarak çalışan Esmer Özbahçeci, 50 çalışanın olduğu serada 30 kadının çalıştığını söyledi. Çaldıran gibi bir yerde böyle bir projenin hayata geçirilmesinin özellikle kadınlar için büyük bir avantaj olduğunu belirten Özbahçeci, "Normalde burada kadınlar çok fazla dışarıya çıkmıyorlar. İlçede iş imkanı da olmadığı için hep evde oturuyorlar. Fakat bu projeyle birlikte kadınlarda çalışma hayatına atıldı. Kadınlar kendi paralarını kazanmaya başladılar ve burayı çok güzel sahiplendiler. Dışarıda hava sıcaklığı sıfırın altında 36 dereceye kadar düşerken, buraya gelip domates hasadı yapmak çok büyük bir mutluluk. Ben bile bazen şaşırıyorum. Çaldıran gibi soğuk bir yerde böyle bir yerin olması harika bir olay" dedi.

BÖLGE HALKININ BAKIŞ AÇISI DEĞİŞTİ Topraksız tarım Çaldıran İlçesi'nde ilk yapılan bir uygulama. İl başlarda ilçede bununla ilgili ön yargıların olduğunu belirten seranın üretim Müdürü Memet Davşan, hasat yapılmaya ve domatesler manavlarda yerini almaya başlayınca, bölge halkının bakış açısının da değiştiğini söyledi. Davşan, "Halkın bakış açısı değişti. Domatesler manavlarda yerini almaya başlayınca merak edip burayı görmeye gelenler oldu. Bizde gelenleri ağırlayıp tesisi gezdiriyoruz. Topraksız ve arılarla tozlanmanın yapıldığı domateslerde kesinlikle hormon kullanmıyoruz " dedi.

TALEPLERİ KARŞILAMAKTA GÜÇLÜK ÇEKİYORUZ Yüksek rakımlarda yetiştirilen domateslerin diğer bölgelere göre tadının ve aromasının daha farklı ve güzel olduğunu da anlatan Mehmet Davşan, normal şartlarda haftalık 15 ton domates hasadı yaptıklarını fakat kış şartlarıyla birlikte bir miktarın 10 tona düştüğünü söyledi.

Davşan, "Üretilen domatesler Türkiye'nin birçok iline de gönderdiğimiz için talep fazla oldu. Artık biz talepleri karşılamakta bile zorluk çekiyoruz. Fakat bahar ayının gelmesiyle birlikte tüm talepleri karşılayacak seviyeye geleceğiz. Şuanda seramızda bayan eleman sayısı 30. Fakat bahar ayında daha fazla kişi çalışacak. Çünkü iklim müsait olduğunda üretim daha fazla olacak. Bizimde eleman ihtiyacımız daha fazla olacak" diye konuştu.

BU BİR MUCİZE Van Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Birimi Proje Koordinatörü Yusuf Taşkın, projeye başından beri destek verdiklerini ve halen desteklerinin sürdüğünü söyledi. Taşkın, şunları söyledi:

"Burası Çaldıran İlçesi ve Türkiye'nin en soğuk ilçesi. İçinde bulunduğumuz ayda yılın en soğuk ayı. Eksi 36 dereceyi gördük bu yıl. Bu şartlarda burada domates üretimi yapılıyor. Aslında bu bir mucize. Burası eksi 40 dereceyi gören bir yer burası. O yüzden ülkenin seracılık açısından önemli bir yeri burası. Toplamda 34 bin metre karelik bir alanda kurulu olan sera, jeotermal enerji ile ısıtılıyor. Buranın ısıtmasında kullanılan enerji miktarı ile yaklaşık 2 bin konut ısıtılır. Isıtmada 120 bin metre kullanılıyor."