14 adımda doğru okul çantası seçimi

Okul, iş, seyahat, spor hayatımızın vazgeçilmezi olan omuz ve sırt çantalarımız, ağırlığına, uygunsuz yapılarına ve uygunsuz kullanmamıza bağlı olarak sağlığımızı tehdit edebilirler. Şişli Florence Nightingale Hastanesinden, Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı, Doç. Dr. Neslihan Aksu omuz, boyun , sırt, bel ağrıları, duruşbozuklukları, elde uyuşma, karıncalanma gibi şikayetlerimizin sebebinin kullandığımız çantalar olabileceğine dikkat çekiyor. Omuz çantaları: Ağır çanta elde veya omuzda tek taraflı taşınıyorsa omurganın yapısı üzerinde kalıcı sakatlıklara kadar gidebilen ve ömür boyu sıkıntıya sebep olabilecek zararlar doğurabilir. Büyük ağır omuz çantaları 'omuz sıkışması' denen omuz tendonlarında ödem ve zamanla yırtıklara sebep olarak omuz ağrısı yaratabilir.

Ağır çantayı tek omuza takanlarda vücut ağırlık merkezini dengelemek için gövde ve omurga bir tarafa veya öne doğru (kambur) eğilmek zorunda kalır. Ağır çanta elde veya omuzda tek taraflı taşınıyorsa omurganın yapısı üzerinde kalıcı olabilecek olan sakatlıklara kadar gidebilecek zararlar doğurabilir. Ağır tek taraflı omuz çantası taşıma durumunda boyun kaslarında gerginlik, ensede ağrı ve gerilim baş ağrısı oluşabilir. Omur kemikleri, omurga eklemleri ve kemiklerin arasındaki kıkırdaklar aşırı ve yanlış taşınan yüke maruz kalarak zarar görebilir. Kıkırdak dokular kan dolaşımı ve damarları olmayan dokulardır, eklem sıvılarından beslenirler bu nedenle aşırı yüke maruz kalmaları yapılarının bozulmasına, erken yıpranmalarına ve yaşlanmalarına yol açar. Ağır, ince askılı omuz çantaları omuz bölgesinden el ve kola giden damar ve sinirlere baskı yaparak ağrı ve uyuşmalara neden olabilir.

Sırt çantaları: Ağır veya uygunsuz sırt çantaları bel, boyun ve omuz ağrısına neden olabilir. Özellikle gelişme çağındaki çocuklarda uygunsuz çanta kullanımı, bu çocukların ilerki yaşlarında kalıcı sağlık sorunları yaratabilir. Sırt çantanız vücut ağırlığınızın %15'ini geçmemelidir. Askıları sert ve dar ya da fazla gevşek olmamalıdır. İnce askısı olanlar omuzun belli noktasına aşırı bası sonucu kollarda damar ve sinirlere baskı yaparak ağrı ve uyuşukluğa neden olurlar. Sert askılar bel, boyun ve sırtınızdaki bağ dokusuna zarar verir. Okul çağı çocuklarında bel, boyun, omuz ağrısı ve duruş bozukluklarının sebebi ağır sırt çantaları olabilir.

Çanta ağırlaştıkça ve taşıma süresi uzadıkça boyun öne doğru eğilir ve vücuttaki yük dağılımı bozulur! Sırt çantası tek taraflı taşındığında ise 'skolyoz' olarak adlandırılan omurganın yana eğriliklerini artırabilir. Ağırlığın tek tarafa bindirilmesi o bölgeye olan baskıyı iki kat daha fazla arttıracak o bölgede oluşacak deformite sakatlık riskini arttıracaktır. Ayrıca boyun hızla arttığı bu dönemde tek taraflı olacak yüklenme omurga da yana eğriliklere (skolyoz) neden olabilir.

Çantayı omuzda taşımayı tercih edenler uzun süre tek tarafta taşımak yerine yer değiştirmelidir! Tek taraflı çanta kullanımı ağır postür (duruş) bozukluklarına neden olmasa da omurgayı zorladığı için dengesizliğe neden olabilir. Ağır sırt çantası taşımak, okul çocuklarının gelişmekte olan eklem, kas ve ligament yapılarında zorlanmalara neden olarak sırtta, belde, omurgada kas gerginliğine sırt eğriliklerine, bozuk yürüyüş, kötü postür (duruş) ve hatta ciddi omurga ve bel ağrılarına neden olabilir hatta ileri de oluşabilecek bel fıtığının temelini de oluşturabilirler. Ağır ve uygunsuz biçimde sırt çantası taşıyarak basamak yada merdiven çıkmak durumunda bacaktaki kaslarda zorlanma ve ağrılar görülebilir.

Okul çantaları nasıl olmalıdır? Çanta askıları: Çanta yükünün vücuda dengeli ve eşit dağılımınının sağlanabilmesi için askıların yumuşak ve eşit uzunlukta olması gereklidir. Sert omuz askıları omuz kaslarına zarar vererek ağrıyı başlatabilirler. Dar, sert ve ince olan omuz askıları kollara giden damar ve sinirlere baskı yaparak, kollarda ağrı, uyuşukluk ve karıncalanmalara neden olabilir. Omuz askıları geniş ve pedli çantalar tercih edilmelidir. İnce ve pedsiz askılar yük bindiğinde omuzlara gömülerek tam altındaki omuz ekleminde ve omuz-sırt kaslarında ezilme ve ağrıya sebep olurlar Çantanın bel bölgesi: Bel bölgesi yastıkçıkla desteklenmiş çantaları tercih edin. Bu tip çantalar ağırlığın doğru dağılımını sağlar ve ayakta durmayı kolaylaştıran bir dayanak noktası oluşturur.

Çantanın ağırlığı: Çantasının boş ağırlığının da fazla olmaması dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Çantanın dolu ağırlığı, vücut ağırlığının ortalama yüzde 10-15’i kadar olmalıdır. Bu oran ilkokul çocuklarında 3-4 kg, diğer çocuklar da ise ortalama 5-8 kg arasında olmalıdır.

Okul çantalarının uygun kullanımı nasıldır? 1-Özellikle çantanın askılarının uzun ve gevşek oluşu durumunda vücudun ağırlık merkezinin arkaya kayması sonucu bel kaslarında aşırı zorlanma ve ağrı meydana gelir, dikkate alınmazsa ileri yaşlarda belin içe kavsi artarak (hiperlordoz) bağlı bel ağrıları oluşur. 2-Çanta ağır olacak olursa ve/veya tek taraflı omuz askısı kullanılacak olursa kas zorlanmalarına neden olur.

3-Özellikle boyun hızlı arttığı yaşlarda tek el veya omuzla taşınan çantalar omurgada sağ veya sola eğilmeler (skolyoz ) gibi duruş bozukluklarına ve sırt ağrısına neden olabilir. 4-Çantayı sağa ve sola eşit derecede yük dağıtacak şekilde orantılı yerleştirmek gerekir. Bele binecek olan yükü azaltmak için ağır olan eşyalar sırta yakın konulmalı, daha hafifleri daha uzağa yerleştirilmelidir. 5-Sırt çantalarını mümkün olduğunca alçaktan kaldırmamak lazım. Eğer alçaktan kaldırmak gerekirse, dizin üzerine çökerek kaldırmak gereklidir.

14 adımda doğru çanta seçimi… 1. Geniş yumuşak askılı ve iyi omuz pedi olan sırt çantası seçin. 2. Çift askılı sırt çantası seçin , tek taraflı olanlar yükü eşit dağıtamazlar.

3. Çanta sırt pedi iyi olmalıdır, ince olanlarda çantadaki sert objeler yada kitap köşe uçları sırtabatarak rahatsız eder. 4. Bel kayış bağlanması olanları seçin çünkü bu kayış ağır yükün daha da eşit dağıtılmasını sağlar,

5. Kendi boş ağırlığı da hafif olan çantaları seçin. 6. Üzerinde tekerlek olan Roler sırt çantası özellikle çok ağır taşıyan öğrenciler için merdiven çıkarken daha rahat olabilir.

7. Sırt çantasının her iki askısını da kullanarak iki omuzunuza geçirin. Sırt çantanızı tek omuz ile taşımayın. 8. Çanta vücuda yaklaşacak şekilde askılarını sıkılaştırın .

9. Askıları çantanızı belinizin 5 cm üstünde tutacak şekilde ayarlayın. 10. Askıları omuzlar üzerinde uygun biçimde oturtarak ayarlayınız ve her defa yük ilave edildiğinde tekrar askı ayarlarını kontrol ediniz ve yükün yeterince destek gördüğünden emin olunuz .

11. Sırt çantası hafif olmalı ve kesinlikle öğrencinin kilosunun % 15’ini aşmamalıdır. 12. Ağır yükleri çantada sırta yakın ve ortaya yerleştirin.

13. Sırt çantanız sırtınızdayken öne eğilmekten kaçının, yerden bir şey almak istediğinizde dizlerinizi kırarak ve çömelerek alın. 14. Ağır sırt çantası taşımak zorunda iseniz düzenli olarak sırt ve bel kaslarınızı güçlendirici egzersizler yapın.