Deprem sonrası: Yeni binada zam rallisi

Kahramanmaraş merkezli depremle birlikte gündeme oturan İstanbul depremi korkusu zaten yaşanmakta olan barınma krizini ateşledi. İstanbul’da yıllık kira artışı yüzde 145’e dayanırken yeni bina ve görece deprem riski az bölgelerde fiyat rallisi başladı. Kiracıların emlakçılardan talebi, “depreme dayanıklılık test sonucu” ve “binanın temel fotoğrafları” gibi belgeler olurken uzmanlar, serbest piyasaya müdahale edilmedikçe krizin daha da derinleşeceğini belirtiyor. 

İstanbul’da bir evin ortalama kirası çeşitli emlak endeksi sitelerine göre bu yılın ilk ayı itibarıyla metrekare başına ortalama 114 liraya çıktı. Bir evin ortalama 100 metrekare olduğu varsayıldığında İstanbul’da en düşük kira ortalama 11 bin 400 liraya kadar yükseldi. Merkez ilçelerde ise durum çok daha kötü. En yüksek kira metrekare başına 252 lirayla Sarıyer ilçesinde bulunuyor. Sarıyer’de 100 metre-kare bir evin ortalama kirası 25 bin 200 lira. Genç binalarda ise fiyatlar daha da yüksek. Beşiktaş’ta 0-4 yaş arası dairelerin metrekare fiyatı 379 lira, yani 100 metrekare bir evin ortalama kirası 37 bin 900 lira.  

SINIRLAMA ŞART

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin verilerine göre kiralar ortalama gelirlerin çok üzerine çıkmış durumda. 8 bin 500 TL olan asgari ücret ve ona yakın gelir elde edenlerin oranı yüzde 82 civarında. 

(Ali Güvenç Kiraz)

Uzmanlar kiralardaki bu astronomik fiyatların artmaya devam edeceğini belirterek üst sınır getirilmesi uyarısında bulunuyor. Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz bu isimlerden birisi. Konut arzının tıkandığını söyleyen Kiraz’ın önerileri şöyle:

“Sadece kiralanmak üzere konut üretilebilir. Kirada birden fazla konutu olanlara ek vergi getirilebilir. Her bölgede taşınmazın niteliğine, vasfına göre üst sınır belirlenebilir. Bölgesel sınırlama getirilebilir. Devletin sosyal konut üretmeye ağırlık vermesi gerekir.” 

(Hakan Akdoğan)

Depremden sonra kiracı-ev sahibi davranışlarının da değiştiğini belirten Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği Başkanı Hakan Akdoğan ise artık metroya uzaklıktan çok depreme dayanıklılığın sorulduğunu belirtti. Akdoğan, “Depreme dayanıklı belgesini alan binalarda kiralar artıyor. Yeni bina ve deprem riski az bölgelerde bu fiyat artışları sürecektir” dedi. Akdoğan, yüzde 25 kira sınırına benzer bir sınırlamanın boş dairelere de gelmesi gerektiğini belirterek “İstanbul 3-4 bölgeye ayrılıp o bölgelerde belirli bir rayiç bedel belirlenmeli. Serbest piyasa koşullarında bu kriz daha da büyüyecek gibi” diye konuştu.

‘BUGÜN YARINDAN DAHA UCUZ’

Maltepe’de emlak danışmanlığı yapan Süleyman Gürün ise depremden sonra İstanbul’daki kiralık ev sirkülasyonuna oturduğu konuta güvenmeyenlerin de eklendiğini söyledi. Gürün, “Yılbaşına kadar İstanbul’a atananlar, öğrenciler, iş değiştirenler kira piyasasında hareketlilik yaratıyordu. Şimdi mevcutta bir evde kiracı olanlar da oturdukları eski evlere güvenmedikleri için yeni ev arayışına girdiler. Yeni binalarda aşırı bir talep sıkışması var” diye konuştu. Gürün, yurttaşlara “Bugün bütçenize uygun olmadığı için tutmadığınız ev yarın daha da zamlanacaktır elinizi çabuk tutun” dedi.