Türk Lirası'ndaki değer kaybının ardından 'yap işlet devret' projeleri dış basında

TL'deki değer kaybının 'yap işlet devret' projeleri ile Hazine'ye etkisi, dünyanın gündeminde.

Ünlü İngiliz ekonomi dergisi The Economist'in son sayısında yer verilen ‘Türkiye'nin kamu özel işbirlikleri vaat edilenden daha pahalı' başlıklı yazıda, TL'deki değer kaybının Erdoğan'ın mega projelerinin maliyetini artırdığına dikkat çekildi.

KARŞILANAMAZ HALE GETİRDİ

Sözcü'nün haberine göre, 2016 yılında açılan Osmangazi Köprüsü'nün örnek olarak anlatıldığı yazıda, Türkiye'deki kur krizinin, birçok Türk için söz konusu köprüden geçişi karşılanamaz hale getirdiği vurgulandı.

Köprüden her gün geçiş yapan bir sürücünün ödeyeceği bedelin, asgari ücretin iki katı olduğu aktarılan yazıda, 2022 yılı başında köprüye yeniden zam geleceği belirtildi.

DÖVİZ CİNSİ GELİR GARANTİSİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ülkeyi yeni köprüler, tüneller, hava limanları ve hastanelerle donattığını, bu projelerin çoğunun kamu özel işbirliği modeliyle yapıldığını, şirketlerin inşaatları ve işletmeyi üstlendiğini, müşterilerden ya da devletten ödeme alındığını aktaran dergi, TL'deki değer kaybının, vergi mükellefleri için bu projelerin maliyetini dramatik bir şekilde artırdığına dikkat çekti.

Bu projelerde döviz cinsi gelir garantisi verildiğini ve Prof. Dr. Uğur Emek'in hesaplamalarına göre, verilen garantilerin yaklaşık 20 yıllık dönem için yaklaşık 150 milyar dolar olduğunu aktaran dergi, 2021 yılı başında 1,1 trilyon TL'ye denk gelen bu paranın, aralık sonunda 1,7 trilyon TL'ye ulaştığını belirtti.

BEDELİ AĞIR OLACAK

Söz konusu projelerin inşaat şirketlerine teknik beceri ve sermaye sağladığını, projelerin hızlı tamamlandığını, salgının hemen öncesinde birçok hastane açıldığını ancak büyük projelerin hep aynı şirketlere verildiğini belirten dergi, eski Hazine yöneticisi M. Coşkun Cangöz'ün “Kamu özel işbirliği projelerine aşırı bağımlılık var. İşler daha az şeffaf şekilde yapılıyor” görüşüne de yer verdi.

Erdoğan'ın bu projelerden siyasi fayda sağladığını, sarayında bu projelerin törenlerinde kullanılan 800'ün üzerinde makas ve kurdeleyi sergilediğini aktaran dergi, bu projelerde maliyeti özel şirketler üstleniyor gibi gösterildiğini ancak Erdoğan ekonomiyi tekrar rayına oturtmazsa, Türklerin onun harcama çılgınlığının bedelini ağır ödeyeceğini belirtti.

TEK GEÇİŞ MALİYETİ...

Köprü ve otoyol geçiş ücretlerini 2022’de hem dolar kurunun hem de ABD enflasyonunun vuracağını sozcu.com.tr de sık sık gündeme getiriyor.

Açıldığı 2016’da 109 TL, şu an 336 TL olan Osmangazi Köprüsü'nden tek geçişin maliyeti, 2022 başındaki yeni fiyatla 600 TL'yi aşacak Bu rakamın bir kısmını vatandaş doğrudan ödüyor, bir kısmını da Hazine karşılayacak.

Şu an Osmangazi Köprüsü’nden tek geçiş maliyeti 147,5 TL. 188,5 TL’lik maliyeti ise Hazine şirkete ödüyor.

Günlük 40 bin araç geçiş garantisi verilen Osmangazi Köprüsü’nde araç başına verilen garanti bedeli 2016 yılında 35 dolar artı KDV idi ancak ABD enflasyonuna paralel olarak rakam 2021’de 42 dolar artı KDV oldu.

ABD’de kasım enflasyonu yüzde 6,8 ile 39 yılın zirvesine çıkarken, 2022’de KDV dahil rakamın yaklaşık 48 dolar olması muhtemel.

Dolar cinsi rakam TL’ye çevrilirken 2 Ocak 2022 tarihli kur dikkate alınacak ancak kur bugün 13 seviyesinde ve 48 doların karşılığı 624 TL’ye denk geliyor.