Zübeyde Hanım’ın Mezarı

Zübeyde Hanım’ın mezarı, Atatürk’ün ölümüne kadar bir çiçek bahçesinin ortasında kalmıştır. Atatürk, sağlığında bu mezar yerine pahalı bir anıt yapılması tekliflerini hep geri çevirmiştir. Atatürk’ün ölümünden sonra Hasan Rıza Soyak, Başbakan Refik Saydam ve İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz’un gayretleriyle Atatürk’ün son arzusu doğrultusunda mezarın çevresi düzenlenmiştir. Küçük Yamanlar Dağı’ndan getirilen bir pembe kaya mezarın üstüne oturtulmuştur. Taşın üzerine “Atatürk’ün anası Zübeyde burada gömülüdür. Ölümü 1923” yazılmıştır. Mezarın orijinal taşı İzmir Arkeoloji Müzesi’ndedir.

Hasan Rıza Soyak’ın bu konudaki anıları ve yaşadıklarını aşağıdadır:

1958 yılında gerçekleşen ziyaretimde ise mezarı daha bakımlı gördüm, üzüntüm gitmiş oldu. İzmir Belediyesinin bu konuda göstereceğinden şüphe etmediğim devamlı dikkat ve alaka, şüphesiz ki, daima takdir ve şükranla karşılanacaktır.”

Evet, kurtarıcımız, Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ün annesi Zübeyde hanım, yirmi sekiz gün Karşıyaka’nın misafiri olmuş, 14 Ocak 1923 günü vefat etmiştir. O günden beri;

“Zavallı annem, bir zamanlar kurtuluşu bütün ulus için ülkü olmuş İzmir’in kutsal topraklarına vücudunu emanet etmiş bulunuyor. ...Annemin ölümünden şüphesiz ki çok üzgünüm. Ama benim bu acımı yok eden bir avuntum var. Vatanı yoksulluğa sürükleyen idarenin artık bir daha geri gelmeyecek gibi yokluğun mezarına götürülmüş olduğunu görerek ölmüş olmasıdır. ...Annem şimdi bu toprağın altında; ama bu toprağın üstünde, ulusal egemenlik dünyanın sonuna kadar sürüp gidecektir.

Annemin mezarı önünde ve Tanrı’nın yüce katında söz verip and içiyorum ki, ulusumun bu kadar kan dökerek elde ettiği egemenliğin korunması ve savunulması için, gerekirse annemin yanına gitmekte gecikmeyeceğim, ulus egemenliği uğrunda canım vermek, benim için vicdan borcu olsun, namus borcu olsun.”

İşte, Zübeyde Hanım, önce Karşıyakalıların sonra da İzmirlilerin kalbinde yatıyor. Işıklar içinde yatsın.

11 Haziran 2023

Ahmet Gürel

Atatürk Araştırmacısı