Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Tarih ve tevatür (1)
Rönesans’ı,
1453’te
İstanbul’dan
kaçan Rum bilginlerin İtalya’da başlattığına dair bir
tevatür, bir efsane vardır
ki buna memleketimizin sağ
cenahı yılana sarılır gibi sarılır. İyi de bu bilginler söz
konusu Rönesans’ı neden Konstantinopolis’te başlatmadı da
devrimi başlatmak için taa İtalya’ya göç etti? Bunun
cevabı yoktur, zaten sorusu da yoktur. Tevatüre (söylentiye) göre
çağının çağdaşı olan, dahası çağının ilerisinde
bir dâhi olduğu iddia edilen Fatih
Sultan Mehmet
neden bu bilginlerin kaçmasına
izin verdi de Ali
Kuşçu’yu
medrese hocası yapmak için taa Semerkant’tan getirtti? Üstelik o
yıllarda dünyada milliyet düşüncesi de yoktu? Duyduğu her şeye
inanmamak çağdaş olmanın en önemli özellik ve niteliğidir.
Sonra ne oldu?
***
Müneccim ve bilgin Takiyüddin 1575 yılında İstanbul’da Tophane sırtlarında bir gözlemevi (Dar-ü’r Rasad-ül Cedid) kurdu. Ancak gözlemevi, 1580 yılında, Allah’ın izni, Peygamber’in kavli ve Şeyhülislam Kadızade’nin fetvası ve padişah III. Murad’ın emriyle denizden topa tutularak yıkıldı. Böylece Osmanlı tarzı Al Nahda (Rönesans) tamamlandı. Onlar erdi muraduna biz çıkalım kerevetine.
***
Bu tevatürü Fransız kaynaklarında da araştırdım ve “Tarihte Yalanlar” adlı bir yerde şöyle bir bilgi buldum: “Okulda, Constantinople’un 1453 yılında Türkler tarafından alınması üzerine sürgüne gitmek zorunda kalan Grek bilginlerin İtalya’ya sığındıklarını öğrendik. Söylentiye göre bu bilginler bilgilerini İtalya Yarımadası’na yaymışlar; Rönesans’ın başlamasına ve öteki Avrupa ülkelerine yayılmasına yol açmışlar. Ama tarih bu hazırlop bilginin gerçekle ilişkisi olmadığını gösteriyor.”
***
Peki, işin doğrusu ne? Olmuş olanların tarihine bakacağız. Örneğin Batı’daki ünüversitelerin kuruluş tarihlerine:
Dünyanın ilk üniversiteleri:
1. Bologna Üniversitesi (İtalya, 1088); 2. Oxford Üniversitesi (İngiltere, 1096-1167);
3. Salamanca Üniversitesi (İspanya, 1134); 4. Paris Üniversitesi (Fransa, 1160-1250)
5. Cambridge Üniversitesi (Birleşik Krallık, 1209); 6. Padua Üniversitesi (İtalya,1222);
7. Napoli Federico II Üniversitesi (İtalya, 1224); 8. Siena Üniversitesi (İtalya, 1240);
9. Coimbra Üniversitesi (Portekiz, 1290);
Ve Türkiye: Darülfünun (1863); İstanbul Üniversitesi (1933)
***
Peki, matbaa ne zaman çalışmaya başlamış?
Dünyada, Gutenberg’in ilk baskı aracının, Almanya’nın Strasburg kentinde 1440 yılında çalıştığı kabul edilir. Günümüze kalan bilgilere göre Gutenberg, 1448’de Kırkiki Satırlı adı da verilen Kutsal Kitap’ın basımını tamamladı.
Matbaa Osmanlı ülkesine ne zaman gelmiş? 1726 yılında. Ulema sayesinde, 278 yıl gecikmeyle. Acele işe seytan karışır.
***
Peki, işin doğrusu ne? “Yeniden doğuş” anlamına gelen Rönesans “Antik Yunan düşünce, felsefe ve sanatına dönüş, oradan kaynaklanma” anlamını içerir. Antik Yunan’ın keşfidir. Rönesans’ın resim ve heykeldeki öncülerini hepimiz biliriz: Ressamlardan Rafael (1483-1520) aynı zamanda heykeltıraş, mimar ve edebiyatçı da olan Leonardo da Vinci (1452-1519), Michelangelo (1475-1564) bu dönemde İtalya’da yetişen sanatçılardır.
***
İtalya’daki Rönesans hareketinde eski Yunan ve Roma yazar ve filozoflarının (Tacitus, Sophokles, Demostenes, Platon, Cicero ve Vergilius…) yapıtları tekrar keşfedildi. Bunun sonucu olarak Hükümdar’ın yazarı Niccolo Machiavelli (1469-1531), Tasso (1544-1595) gibi önemli yazar ve düşünürler ortaya çıktı.
Fransa’da I. François (1515-1547) günümüz Fransası’nın kültürel temellerinden Collège de France’ı kurdu. Almanya’da daha çok din alanında değişiklikler oldu. Almanya’da hümanizm akımında Erasmus (1467-1536), Röklen (1452-1522), Luther (1483-1546) düşünce hayatına yön verdi.
***
Rönesans’a katkıda bulunanları sayalım: Fransa’da Ronsard (1525-1585), Montaigne (1533-1592), Rabelais (1495-1555); İngiltere’de Shakespeare (1564-1616), İspanya’da Don Kişot’un yazarı Cervantes (1547-1616), ressam Velasquez (1599-1660), Hollanda’da ressam Rembrandt (1607-1669), Polonya’da ilk defa dünyanın güneş etrafında döndüğünü söyleyen Nicolaus Copernicus…
***
Demek oluyor ki Röneansın oluşturucu tohumları 1453’ten epeyce önce atılmış. (Devamı 8 Aralık’ta.)
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Meclis'te gerilim
- Tarım Bakanlığı'nda 'Suriyelilere kadro' iddiası
- Özel, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ne zaman görüşecek?
- Davutoğlu'ndan yanıt
- Kırmızı ete yüzde 40 zam! Yurttaş isyan etti
- Erdoğan ıstakoz sevdalısı AKP'lileri unuttu
- Sancaktepe Belediyesi'nin lüks makam katı pes dedirtti!
- Başarır'dan tutuklanan Kepez Belediye Başkanına ziyaret
- Bahçeli önce 'yeni anayasa' için çağrı yaptı
- KULLANMAYA MECBUR BIRAKILDIK
En Çok Okunan Haberler
- Altından yeni rekor!
- Saldırı sonrası İran'dan ilk açıklama
- 'Ben artık Fenerbahçeli değilim'
- AKP'de 'Rolex' kazası: Paylaştı, sildi
- Gaziosmanpaşa'da toprak kayması!
- Erdoğan’dan flaş İsrail-İran açıklaması
- 'Nezaketsiz, pervasız, iftira dolu...'
- İzmir'de deprem!
- 'Kadınlarımız soyundukça soyunuyor'
- İmam şiddetine skandal karar!