Dünyanın oyuncağı burada

Türkiye’nin ilk oyuncak müzesi olma özelliğine sahip Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Oyuncak Müzesi, 20 Nisan 1990 tarihinde, Ankara Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Bekir Onur tarafından kuruldu. İlk olarak kapatılan fabrikalardan toplanan oyuncaklarla kurulan müze, yapılan bağışlarla birlikte bugün yerli ve yabancı 3 bin oyuncağa ev sahipliği yapıyor. Türkiye’nin hızlı değişim süreci içinde kaybolma tehdidi altında bulunan oyuncakları korumak, oyuncak aracalığıyla çocukluğun toplumsal tarihine odaklanmak ve kuşaklar arasında bağ kurabilmek amacıyla kurulan müzeyi, Cumhuriyet Anadolu ekibi, okurları için gezdi.

DÜNYA BİRİNCİSİ ‘DAMAL BEBEĞİ’

Ankara Üniversitesi Tandoğan Kampusu’nda yer alan müze, pazartesileri hariç hafta içi her gün gezilebiliyor. Müzeye girişler 2 TL ile ücretlendiriliyor. Müzenin girişinde, ziyaretçileri 90’lı yıllara ait el yapımı bez bebekler karşılıyor. “Hazır bebeklerin” olmadığı dönemlere ait bu el yapımı bebeklerin, dal parçalarının veya süpürgelerin üzerine sarılarak “artık kumaş parçalarından” yapıldığı görülüyor. Her biri kendine özgü olan bu bebeklere halk arasında “kurcak” adı veriliyor. Bebeklerin arasında en dikkat çekeni ise Ardahan’ın Damal ilçesine özgü yapılmış oyuncak bebek. Orta Asya motifli giysilerle yapılmış bu bebek, 1996 yılında Japonya’da el emeği kategorisinde “dünya birincisi” olma özelliği taşıyor. Bebeklerin yanında, Anadolu kültüründe önemli bir yer taşıyan beşikler yer alıyor. Demirden ve ahşaptan yapılan bu beşikler, yöresel nitelikli bir değer taşıyor. Beşiklerin yanında ise bisikletler ve tahta atlar yer alıyor.

70’LERDEN DARTH VADER OYUNCAĞI

Müzenin ikinci kısmına geçildiğinde ise her bir vitrininde ayrı bir tema olan oyuncaklara geçiliyor. Önce, uzay temalı oyuncaklarla karşılaşılıyor. Burada, sevilen uzay filmlerinin yeni yapılmış oyuncakları yer alırken; Star Wars filminin çekildiği 1977 yılına ait Darth Vader oyuncağı ve Uzay Yolu filminin Kaptan Kirk karakterinin oyuncağı gibi sembolik oyuncaklar da ziyaretçilere sunuluyor. Uzay bölümünün hemen yanında, üzerinde “Dene beni” yazan tahta atlar yer alıyor. Atların yanından ise “ulaşım” temasına geçiliyor. Burada, bir tekerleğin içinde otobüs, araba, kamyon gibi oyuncaklar sergilenirken; devasa bir trenin içinde ise tren oyuncakları yer alıyor.

ANADOLU’NUN ESKİ OYUNCAKLARI

“Ulaşım” temasından, Çin Daması gibi kutu oyunlarının yer aldığı bölüme geçiliyor. Kutu oyunlarının karşısında da Anadolu’ya ait oyuncakların sergilendiği vitrin yer alıyor. Bu bölümde Çorum’dan 1988 yılına ait bir tokmaklı kağnı, 1920 yılına ait Bursa’da yapılmış bir topaç, 1936 yılında Safranbolu’da yapılmış bir çıngırak ve 50’li yıllarda Japonya’da yapılan toprak bilyeler yer alıyor. Bu bölümün hemen yanında ise müzede sergilenen en eski oyuncak olan, 1890 yılına ait Alman yapımı “bebek evi takımı” yer alıyor. Bu bölümde ayrıca, 1945 yılına ait porselen yemek takımı ve 1950 yılına ait oturma odası takımı gibi oyuncaklar da yer alıyor.

DEVE KEMİĞİNDEN OYUNCAK

Müzede, “el yapımı oyuncak hayvanların” yer aldığı bir vitrin de bulunuyor. Burada devenin çene kemiğinden yapılmış bir deve oyuncağı bulunuyor. Bunun yanında tahtadan yapılmış su aygırları, plastik kuğular ve kurmalı kurbağalar gibi oyuncaklar da sergileniyor. Müzenin en sonunda ise ev eşyalarının sergilendiği bölüm yer alıyor. Burada koltuk ve oturma takımlarının yanı sıra, pek çok insanın kullanırken elini kaptırdığı merdaneli çamaşır makinelerinin oyuncakları, dikiş makinesi oyuncakları, tencere ve mutfak takımları gibi oyuncaklar sergileniyor. Müzenin bir diğer dikkat çekici yanı ise vitrinlerinin üzerinde yazan “Bu vitrinde temayı bozan bir oyuncak var. Bakalım bulabilecek misin?” yazısı oluyor. Her vitrinde, vitrinin temasını bozan bir oyuncak yer alan müzeye gelen ziyaretçiler, bir yandan müzeyi geziyor, bir yandan da vitrindeki aykırı oyuncağı bulmaya çalışarak oyuna katılıyor. ANKARA